In deze rubriek, die twee keer per week verschijnt, bericht Marie-José Klaver over ontwikkelingen op Internet. Reacties en tips: klaver@nrc.nl

MARIE-JOSÉ KLAVER
Wie is de eigenaar van berichten in nieuwsgroepen? Degene die een bepaalde posting heeft geschreven, de internetgemeenschap, een commercieel bedrijf dat een archief van Usenet bijhoudt? De afgelopen dagen is op verschillende mailinglijsten druk gediscussieerd over deze vraag.

Maandag maakte de zoekmachine Google namelijk bekend het nieuwsgroepenarchief Deja gekocht te hebben. Deja (voorheen DejaNews) is in 1995 begonnen met het archiveren van Usenet (de verzamelnaam voor alle nieuwsgroepen). Omdat het archief, dat terug gaat tot 1995 en ongeveer 500 miljoen berichten bevat, niet winstgevend was, heeft het bedrijf de inhoud, de software en de domeinnaam deja.com aan Google verkocht. Deja was het meest complete Usenetarchief. Het kende bovendien zeer uitgebreide zoekmogelijkheden, waardoor het voor allerlei soorten onderzoek zeer geschikt was. Sommige internetgebruikers zijn bang dat Google een slechtere service zal aanbieden. Andere zijn boos omdat een commercieel bedrijf geld probeert te verdienen aan de gratis geschreven artikelen en reacties van internetgebruikers, die Usenet vormen. Ruim 3.800 internetgebruikers ondertekenden een petitie met het verzoek aan Deja om de archieven niet te verkopen. Het noodlijdende Deja, dat er niet in slaagde winst te maken met de Usenet-site, kan blijkbaar op meer sympathie rekenen dan het succesvolle Google.

Internethistoricus Ronda Hauben is verontwaardigd dat het Usenetarchief zomaar door het ene bedrijf aan het andere verkocht kan worden. "The usenet archives posts shouldn't be for sale. Op de mailinglijst Nettime pleit ze voor een onafhankelijke zoekmachine voor nieuwsgroepen, die volgens haar onderdeel uitmaken van het publieke domein. It does need a proper public or academic home to continue to archive usenet and make the archives available." Usenet kent net als het world wide web geen eigenaar. De infrastructuur wordt verzorgd door internetaanbieders, die toegang tot nieuwsgroepen als een aantrekkelijke service voor hun klanten beschouwen. Er is een aantal organisaties van vrijwilligers die zich op internationaal en nationaal niveau bezighoudt met het goedkeuren en aanmaken van nieuwe nieuwsgroepen binnen de belangrijkste hiërarchie. Daarnaast bestaat er een alternatieve categorie nieuwsgroepen (beginnend met alt.) die op stel en sprong aangevuld kan worden met nieuwe groepen. De inhoud van de groepen wordt volledig bepaald door individuele internetgebruikers. Het staat ook iedereen vrij om een archief aan te leggen van nieuwsgroepen.

Het archiveren van Usenet is niet alleen technisch ingewikkeld, maar ook erg duur. Honderden miljoenen berichten aanbieden via een zoekmachine kost veel bandbreedte en je hebt er ook een groot aantal krachtige servers voor nodig. Dat een commercieel bedrijf een Usenetarchief exploiteert, is minder erg dan veel internetgebruikers denken. Het is geen misbruik van de inspanningen om niet van de internetgemeenschap, zoals Ronda Hauben en anderen beweren. Vrijwel iedereen die nieuwsgroepen leest of actief meedoet aan discussies heeft Deja wel eens geraadpleegd. Om een ouder bericht op te zoeken bijvoorbeeld of om te zien wat een bepaalde discussiant in andere discussies beweerde. Een goed bijgehouden archief van nieuwsgroepberichten is bijzonder waardevol. Dat Google, de best werkende zoekmachine momenteel, misschien winst zal maken op advertenties is alleen maar gunstig voor de gebruikers van het archief. Dan kan het blijven investeren in nieuwe machines en bandbreedte als het aantal berichten en bezoekers toeneemt.

Usenetarchief Google:
http://groups.google.com

Petitie om Deja te behouden:
www.PetitionOnline.com/dejanews

Ronda Hauben: Netizen's Netbook:
www.columbia.edu/~rh120