DE DRAAD
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en
schrijf Marie-José Klaver (klaver@nrc.nl)
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
M A R I E - J O S É K L A V E R
26 augustus 1998
Jongeren tegen censuur
Het zijn met name jongeren die voor de snelle groei van het aantal Internetgebruikers in de Verenigde Staten zorgen. Aangespoord door hun 'computer-savvy' kinderen betreden steeds meer Amerikanen de digitale snelweg. Volgens het onderzoeksbureau Nielsen Media Research beschikken inmiddels 70,5 miljoen Amerikanen, ongeveer een derde van de bevolking, over Internettoegang.
Erg volwassen worden jeugdige Internetgebruikers niet behandeld in Amerika. Voor jongeren in de Verenigde Staten is vrijheid van meningsuiting op Internet, scholen en in bibliotheken geen vanzelfsprekendheid. Het wordt steeds gebruikelijker dat scholen en bibliotheken jongeren verbieden bepaalde webpagina's te bezoeken. Het gaat niet alleen om sites met porno of geweld, maar ook om informatie over homoseksualiteit, voorbehoedsmiddelen en elektronische uitgaven van romans als Adventures of Huckleberry Finn van Mark Twain.
Juridisch hebben minderjarigen geen poot om op te staan als ze van de filterprogramma's af willen. Voor de vrijheid van meningsuiting van minderjarigen gelden namelijk andere regels. Jeroen van Bergeijk schreef eerder op deze plaats over de beperkte vrijheid van meningsuiting die volgens de Amerikaanse rechter voor schoolkrantredacteuren geldt. In andere rechtszaken is bepaald dat minderjarigen geen tijdschriften mogen kopen die als "onbetamelijk" bekend staan.
De techniek biedt meer uitkomst. Een paar uur na de lancering van de nieuwe versie van Netscape postte een jonge programmeur een crack om het filter uit te zetten dat ouders en scholen kunnen gebruiken om jongeren de toegang tot bepaalde sites te verbieden. In vijf dagen hebben al 23.000 Internetgebruikers het programma van de 20-jarige informaticastudent Brian Ristuccia gedownload.
Netscape reageerde sportief en gaf toe dat Ristuccia's programma inderdaad werkt. Wel raadt de browserfrabrikant gebruikers af om het programma te kopiëren omdat het mogelijk onveilig is.
Toen Bennett Haselton (20) twee jaar geleden een programma schreef waarmee de versleutelde lijst met sites die het filterprogramma Cybersitter blokkeert leesbaar werd, dreigde fabrikant Solid Oak Software meteen met een proces. Haselton toonde aan dat Cybersitter behalve hardcore porno ook termen als 'fantasy', 'desire' en 'gay rights' blokkeert. Het proces ging uiteindelijk niet door. Solid Oak Software nam op een andere manier wraak. Nieuwe versies van Cybersitter blokkeren ook Bennett Haselton's naam.
Bennett Haselton is de oprichter van Peacefire, een jongerenorganisatie tegen Internetcensuur. Peacefire is tegen het gebruik van filterprogramma's omdat scholen en bibliotheken niet het recht hebben jongeren toegang tot informatie te ontzeggen. Samen met organisaties als de American Civil Liberties Union (ACLU) en de Electronic Frontier Foundation (EFF) voert Peacefire actie tegen digitale censuurmaatregelen.
De digitale schoolkrant Bolt Reporter biedt ruimte voor artikelen over vrijheid van meningsuiting op scholen en publiceert ook stukken die door schoolkranten zijn geweigerd. "We can’t keep up with all the ‘banned’ material flooding our email boxes", zei Stanzione van de digitale schoolkrant in een interview met Arts Wire. "It’s both encouraging and frustrating. We’re thrilled that kids are fired up to tell their stories and share their frustration with the hurdles they face."
Het eerste verboden artikel dat in Bolt Reporter verscheen, ging over een leraar in Naperville die was ontslagen vanwege ongewenste intimiteiten. Nadat het verhaal in Bolt Reporter was verschenen en ook de New York Times had bericht over het artikel mocht het toch in de schoolkrant van de Naperville High School verschijnen.
Opvallend is overigens dat de meeste gecensureerde schoolkrant-artikelen over belachelijke censuurmaatregelen van scholen gaan. Zo werd op een school in St. Mary's County het boek Song of Solomon van Nobelprijswinnares Tony Morrison verboden omdat er te veel vieze woorden in zouden staan. Ook Adventures of Huckleberry Finn werd van de literatuurlijst geschrapt. Een artikel over het verbod op beide boeken mocht niet in de schoolkrant.
Op drie high schools in South Carolina en Tennessee werden concerten van de popgroep Indigo Girls afgelast. De rector van Irmo High School wilde de band niet op zijn school laten optreden omdat hij dacht dat de meeste mensen de seksuele geaardheid van de Indigo Girls zouden afkeuren. Op een andere school waar de groep ook niet mocht optreden werden 42 leerlingen geschorst omdat ze tegen het aflassen van het concert protesteerden. Een artikel over de affaire voor de schoolkrant werd door het schoolbestuur geweigerd omdat het "propaganda" voor homoseksualiteit zou bevatten.