Menselijk embryo kweken?

DNA-materiaal afnemen?

GM-voedsel kopen?

Iedereen in de DNA-databank?

Discussie-avond in de Rode Hoed (Beeld NRC Handelsblad)

De discussie over de verruiming van DNA-onderzoek in strafzaken blijkt bepaald niet te zijn verstomd. Zo bleek tijdens het tweede debat in de reeks ‘Het DNA-dilemma', 19 maart in De Rode Hoed in Amsterdam. Ook al wordt die verruiming sinds het aanvaarden van een wetswijziging door de Kamer grotendeels geregeld; sommige debaters blijven het hevig oneens over het nut van DNA in strafzaken. En ook de zaal roert zich tijdens de discussie volop.

Wim van de Camp, Tweede Kamerlid van het CDA (Beeld NRC Handelsblad) Momenteel worden vingerafdrukken van illegalen oneigenlijk gebruikt. De wetgeving moet hierop worden aangepast, vinden Wim van de Camp, Tweede Kamerlid van het CDA en Femke Halsema, Tweede Kamerlid voor GroenLinks. Bekijk het filmfragment met RealPlayer of met de Windows Media Player

,,Door een goed gevulde DNA-databank van justitie zal het onderscheid tussen burgers en criminelen steeds meer vervagen'', zegt DNA-scepticus en Kamerlid Femke Halsema (GroenLinks). ,,Ieders grondwettelijke recht op privacy wordt erdoor aangetast.'' Wim van de Camp, Kamerlid voor het CDA en voorstander van DNA-onderzoek, noemt de behoefte aan privacy ,,iets uit de jaren ‘70''. Waarop iemand in het publiek roept: ,,Wat is daar tegen!?''

Femke Halsema, Tweede Kamerlid voor GroenLinks, en Wim van de Camp (Beeld NRC Handelsblad) De huidige, verruimde DNA-wetgeving biedt volgens GroenLinks onvoldoende waarborgen ten aanzien van de bescherming van verdachten. Het CDA vindt dat als er maar een moordzaak door DNA onderzoek wordt opgelost, dit al voldoende is om het onderzoek toe te staan. Bekijk het filmfragment met RealPlayer of met de Windows Media Player GroenLinks vindt de huidige controle op DNA profielen volstrekt onvoldoende en de opslag van ruw DNA materiaal ongeoorloofd. ,,De wetgever heeft zijn taak wat dat betreft volstrekt onvoldoende serieus genomen'', zegt Femke Halsema. ,,Overdrijven is ook een vak'', pareert CDA-er Wim van de Camp. Bekijk het filmfragment met RealPlayer of met de Windows Media Player

Minister Korthals moest naar een banket van de koningin. Zijn plaatsvervanger, raadsadviseur Berend Keulen, beantwoordt voorafgaand aan het debat vragen van Folkert Jensma, hoofdredacteur van NRC Handelsblad en voorzitter van de avond. Een nieuw concept-wetsvoorstel maakt het mogelijk ook uiterlijke kenmerken van verdachten uit DNA te halen. Hoe ver moet dit gaan? ,,Erfelijke kenmerken blijven taboe'', zei Keulen: ,,Maar alles kan, natuurlijk. We kunnen daar in de toekomst allemaal anders over gaan denken.''

Misdaadprogrammamaker Peter R. de Vries (Beeld NRC Handelsblad) Alle criminelen in een DNA-databank, vindt misdaadprogrammamaker Peter R. de Vries. Daarmee voorkom je dat criminelen in herhaling vallen. RealPlayer of met de Windows Media Player Criminelen kunnen op de plaats van het delict haren, sigarettenpeukjes en speeksel van anderen rondstrooien. Maar dat is geen argument om DNA-onderzoek te stoppen, vindt Peter R. de Vries. RealPlayer of met de Windows Media Player

Tot nu mocht justitie vrijwel uitsluitend bij moord- en zedenzaken verdachten verplichten tot een DNA-test, maar voortaan geldt dat voor verdachten van alle misdrijven waarop een gevangenisstraf van vier jaar of meer staat. De DNA-databank van justitie kan daardoor in snel tempo gevuld worden.

NRC-Handelsblad-commentator Frank Kuitenbrouwer opent het debat door onder meer nog eens te wijzen op het ‘nemo tenetur' beginsel van de strafrechtspleging: een verdachte kan eigenlijk niet worden verplicht bewijs tegen zichzelf te leveren. Bovendien is in DNA-materiaal zoveel persoonlijke informatie opgeslagen, dat men zich kan afvragen hoe ‘doorzichtig' mensen in de databank van justitie zullen worden.

Strafadvocaat Cees Korvinus (Beeld NRC Handelsblad) Hoe slim zijn criminelen in het omzeilen van DNA-bewijsmateriaal? RealPlayer of met de Windows Media Player Kan DNA-bewijsmateriaal het oplossingspercentage van misdrijven vergroten? RealPlayer of met de Windows Media Player DNA is geen wondermiddel, vindt strafadvocaat Cees Korvinus. RealPlayer of met de Windows Media Player Moeten alle veroordeelden in een DNA-databank? RealPlayer of met de Windows Media Player

Ofwel: Hoe zeker weten we dat de overheid straks niet alles van ons te weten komt dankzij gegevens in de DNA-databank? ,,Moeten we de overheid vertrouwen?'', vraagt Folkert Jensma. ,,Ja!'', zegt Van de Camp. ,,Alleen met waarborgen'', menen in het forum advocaat Cees Korvinus en Femke Halsema. ,,De huidige wetswijziging geeft helemaal geen waarborgen waardoor we de overheid kúnnen vertrouwen'', zegt Halsema.

Veel discussie is er over de vraag of de DNA-databank geen slang zal worden die in zijn eigen staart bijt. Want hoe meer DNA-profielen daarin binnenkort belanden, stellen Halsema en Korvinus, des te moeilijker zal het worden de match tussen DNA-spoor en dader te maken. ,,Als het oplossingspercentage door een databank stijgt, is dat voor mij genoeg'', zegt Wim van de Camp. Korvinus: ,,Maar zes jaar geleden kwam de politie nog niet eens naar je huis na een inbraak. Als er zoveel gebrek aan mankracht is, hoe kunnen ze dan ooit al die DNA-sporen bij inbraken verzamelen?'' Halsema spreekt van een ‘opsporingsparadox': ,,Hoe meer DNA-sporen worden meegenomen van de plaats van een delict, hoe meer personen er zullen zijn bij wie die sporen horen. En hoe minder kans dat een spoor tot één dader te herleiden is.''

Nederlanders geven in enquêtes massaal aan geen bezwaar te hebben tegen het afgeven van DNA voor de databank. Op Cees Korvinus maakt het geen indruk. Hij vraagt Van de Camp een voorstel in te dienen dat het mogelijk maakt iedereen in de databank te zetten die ooit is betrapt op rijden onder invloed. ,,U doet dat niet, omdat het u ten minste vijf zetels kost.'' Van de Camp lacht en zegt: ,,Dit vraagt geloof ik om een gepast zwijgen.''

Volgende week het debat: ,,Kinderkans of kinderkeus?'' Over de medische toepassingen van DNA in voortplantingskwesties. Met o.a. Rob Oudkerk, lid Tweede Kamer voor de PvdA.

Op 4 april vindt het slotdebat plaats. Daarin staan conclusies uit voorafgaande debatten en ethische kwesties centraal.

Lees ook: