De toekomst van Internet

Om we ons een beeld willen vormen hoe Internet zich in de toekomst zou kunnen ontwikkelen, is het aardig om te kijken hoe Internet geworden is tot wat het nu is. Het eigenaardige is dat Internet helemaal niet nieuw is: het bestaat al een jaar of twintig. Ook is Internet niet uniek als computernetwerk. Hoe komt het dat het juist het Internet is dat nu zo populair is? Het antwoord op deze vraag is niet eenvoudig. Het is zeker niet alleen een kwestie van steeds snellere chips. De wordingsgeschiedenis van Internet is verplichte stof voor futurologen. Telkens weer worden wij geconfronteerd met toekomstprojecties die niet uitkomen, terwijl de werkelijke ontwikkelingen vaak volkomen overwacht zijn. In deze tijd van verzakelijking is het opmerkelijk dat Internet niet door slimme zakenlui is bedacht, maar eigenlijk helemaal uit de niet- commerciele hoek komt: Internet is uitgevonden door het US Department Of Defense, en uitgebouwd door en voor universiteiten. Terwijl omvangrijke commissies in het kader van de International Standardization Organization jarenlang oeverloos vergaderden over "open" netwerkstandaarden die nu bijna vergeten zijn, ontstond Internet spelenderwijze. Als militair netwerk moest Internet kunnen blijven doordraaien ook als er ergens een atoombom zou vallen. Internet moest dus zo ontworpen worden dat er geen centrale beheersinstantie nodig zou zijn. Zo werd Internet ook immuun voor organisatorische perikelen en ontstond een goed werkend internationaal netwerk dat feitelijk op anarchie is gebaseerd. Internet werd in brede kringen populair toen het CERN in Geneve - een wetenschappelijk instelling - de browser uitvond die Internet een gezicht gaf als "World Wide Web". Terwijl het woord "geavanceerd" in de I/T wereld niet van de lucht is, bedachten de kerngeleerden in Geneve een oplossing die vooral *elegant* was: eigenlijk is de techniek verbluffend eenvoudig, maar je kunt er heel veel mee, en op een heel makkelijke manier. Dat het Internet een succes kon worden is ook te danken aan overheden die de infrastructuur subsidieerden, want Internet was er primair voor non-profit instellingen zoals universiteiten, en zakelijk gebruik van Internet was nog niet zo lang geleden niet eens toegestaan. Tot op de dag van vandaag is de financiering van Internet een diffuse zaak, en worden "bean counters" en andere boekhouders op veilige afstand gehouden. Zo kon de kritische massa ontstaan die Internet zo aantrekkelijk maakt:
de hele wereld hangt eraan. Vandaag de dag echter begint de infrastructuur van Internet een probleem te vormen: opstoppingen op de beoogde digitale superhighway zijn niet van de lucht, en er wordt al geroepen dat Internet bezig is aan zijn eigen succes ten onder te gaan. Terwijl de freaks filosoferen over fantastische multimedia toepassingen, proberen vermoeide gebruikers zo veel mogelijk zonder plaatjes te werken, want vooral plaatjes kosten veel netwerkcapaciteit, en dus tijd. Een les uit het verleden zou kunnen zijn, dat de overheid een belangrijke taak heeft. Met de deregulering van de PTT's begint het nu eindelijk op te schieten. De TV-kabel kan de digitale snelweg in de huiskamer brengen. Waarom duurt het toch zo lang tot deze technologie algemeen beschikbaar wordt gemaakt? Ook in het digitale snelwegen-netwerk zelf (de "backbone") ligt er een taak voor de overheid. In een tijd van een terugtredende overheid klinkt dat als een anachronisme. Er is echter een duidelijke parallel met de fysieke openbare infrastructuur: het wegennet en het spoorwegnet zijn ook openbare voorzieningen. Uiteraard betekent dit niet dat alles gratis zou moeten zijn, of dat het bedrijfsleven niet een - belangrijke - rol zal spelen bij de realisatie. Het lijkt me echter wel zeer gewenst dat de beleidsontwikkeling *niet* aan toevallige marktpartijen wordt overgelaten, zoals het initiatief voor de aanleg van een autosnelweg ook niet wordt overgelaten aan bij voorbeeld een bank die denkt een goed financieel rendement te kunnen behalen door weer een stukje van Nederland te asfalteren (dat banken wel een rol kunnen spelen bij private financiering is iets anders). Er is zelfs veel voor te zeggen om het beleid voor alle soorten snel- wegen in een hand te leggen om er voor te zorgen dat de juiste keuzes worden gemaakt: de Minister van Verkeer en Waterstaat kan dan kiezen of het fileprobleem wordt aangepakt door de schaarse middelen aan te wenden om de AUTO-snelwegen te verbreden *of* om de DIGITALE snelwegen te verbreden en zodoende tele-werken, tele-shoppen, tele-entertainment etc. te stimuleren en het milieu te sparen op een publieksvriendelijke manier. Vermoedelijk hoeft dat niet eens exorbitant kostbaar te zijn: glasvezels met gigabit potentieel zijn er al lang - het is bizar dat de PTT in essentie nog steeds dezelfde bandbreedte levert als 100 jaar geleden op het telefoonnetwerk, en het zou me niet verbazen als de prijs die de abonnee in rekening wordt gebracht ook niet veel veranderd is in die tijd, ondanks de ontwikkeling van de techniek. Al met al is Internet hard op weg om iets ontzettend gewoons te worden, net zo gewoon als de telefoon. Niemand praat toch (meer) over de maatschappelijke implicaties van de mogelijkheid om met de hele wereld te bellen? De echte futurologen zouden zich kunnen afvragen wat de volgende ontwikkeling is "a la Internet", en misschien zelfs hoe je die kunt stimuleren. Die vraag lijkt (te) moeilijk, hoe vaak slaan futurologen de plank niet mis? Maar misschien geeft de ontwikkelingsgeschiedenis van Internet aanknopingspunten! (Bij eventuele opneming svp mijn Internet adres en onderstaande post- adressen NIET vermelden!)