Iedereen kan in beginsel een koninklijke onderscheiding aanvragen voor iemand anders. Maar dan moet je wel een beetje de weg weten. Een korte handleiding voor een feestelijke verrassing.

Door JACQUES DE GROOT

ROTTERDAM, 27 APRIL. Hoe kom je aan een lintje? "Iemand moet een beweging maken", zegt P. van der Pluijm, zweminstructeur van Haagse zwem- en polovereniging ZDHC, en sinds vorig jaar Lid in de Orde van Oranje Nassau. In zijn geval kwam initiatief van Jan Mojet (81). Die regelde, als oud-bestuurslid, een lintje voor zes vrijwilligers van de zwemvereniging. "Ik ben er driekwart jaar mee bezig geweest", zegt Mojet, die zelf ook meermalen onderscheiden is.

Wie een koninklijke onderscheiding wil aanvragen, moet daar lang van tevoren mee beginnen. Zo is het verstandig om van tevoren contact te zoeken met de gemeente. Een ambtenaar kan vertellen of iemand op grond van zijn of haar verdiensten enige kans maakt. Het voorstel moet ook bij de gemeente ingediend worden. Via de burgemeester en de commissaris van de koningin komt het terecht bij het Kapittel voor de Civiele Orden. Dit centrale adviesorgaan bekijkt in welke orde en graad iemand gedecoreerd kan worden, en door welk ministerie. Op de internetsite van het Kapittel, www.lintjes.nl, kan men ook een aanvraagformulier downloaden. Het Kapittel krijgt deze formulieren terug als dikke pakken papier, door alle aangeniete 'ondersteuningen door derden'. "Een voorstel wordt gewoonlijk breed gedragen", zegt een woordvoerder van het Kapittel. "Het zijn toch bijzondere mensen. Velen hebben verdiensten op verschillende terreinen."

Dat is zeker van toepassing op dr. Herman Crompvoets uit het Limburgse Meijel, sinds vorig jaar Ridder in de Orde van Oranje Nassau. De dialectoloog was onder meer twintig jaar voorzitter van de Heemkundevereniging en was een van de drijvende krachten achter de totstandkoming van het Limburgs woordenboek. " Mijn vrouw heeft allerlei activiteiten bijeengescharreld, maar ik ben voorgedragen door de burgemeester", weet Crompvoets nu. Burgemeester Vos van Meijel (5.750 inwoners) deelt elk jaar minimaal één onderscheiding uit. "Elk jaar in juni zet ik een advertentie in het huis-aan-huisblad van Meijel", zegt Vos. " Maar ik leg zelf ook mijn oor te luisteren in de gemeenschap. Dit jaar heb ik de nadruk willen leggen op het VN-jaar van de vrijwilliger. Dus vandaag mag ik drie échte vrijwilligers onderscheiden als Lid van de Orde van Oranje Nassau."

"Advertenties plaatsen wij niet", zegt een woordvoerder van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Toch ziet de universiteit elk jaar veel lintjes neerdalen. Vijftien in 1998, vijf in 1999 en twaalf in 2000. "Wij zijn een hechte gemeenschap. Mensen werken hier lange tijd in kleine verbanden. Dat leidt tot veel aanvragen."

Dit jaar zag Heino Wierenga, die elk jaar de aanvragen van Koninklijke onderscheidingen voor de RUG verzorgt, elf voorstellen zijn bureau passeren. Het twaalfde lintje van 2001 is voor hemzelf.