Israëlische reservisten komen in opstand

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN
TEL AVIV, 14 APRIL. Het is oorlog tussen Israël en de Palestijnen, zoals de beelden uit de Gazastrook deze week weer toonden. Maar de reservisten op wie het Israëlische leger toenemend steunt, komen in verzet tegen de lasten die zij moeten dragen.

,,Wij willen wel dienen maar niet voor gek staan. Gelijke dienstplicht voor iedereen.'' Dat zijn de slagzinnen op de protesttent bij het station in Tel Aviv waar studenten fel campagne voeren tegen het voornemen van het Israëlische opperbevel om de jaarlijkse diensttijd voor reservisten van 36 dagen tot 46 dagen te verlengen. Als het opperbevel zijn zin krijgt zullen reservisten in gevechtseenheden bovendien vier jaar langer, tot de leeftijd van 45 jaar, moeten dienen. Het in Tel Aviv zetelende opperbevel zegt dat méér reservisten langer moeten worden opgeroepen omdat het Israëlische staande leger door de Palestijnse intifadah wordt uitgeput.

Niet uit sympathie voor de Palestijnse zaak maar vanuit een heel diep zittende woede dat er geen rekening wordt gehouden met de problemen die reservedienst in het dagelijks leven oplevert en dat de lasten bovendien extreem ongelijk worden verdeeld, zwelt een opstand van de reservisten aan. ,,Als de regering niet aan onze eisen tegemoet komt ben ik bang dat veel reservisten zich zullen afmelden en niet meer zullen opkomen'', zegt Boaz Nol, een studentenleider en een van de initiatiefnemers van het protest.

Kolonel Avinom Laufer, hoofd van de personeelsafdeling het leger, ziet zelfs het gevaar opdoemen van het uiteenvallen van militaire eenheden die uit reservisten zijn samengesteld. ,,Als de voorwaarden voor de reservisten niet worden verbeterd zullen steeds meer soldaten zich drukken'', zegt hij. ,,Nu nog komt 90 procent van de reservisten bij de eerste oproep op. Maar dat percentage loopt bij daarop volgende herhalingen terug.''

De Palestijnen hebben al geconcludeerd dat de reservisten - de ruggengraat van het Israëlische leger - niet zo zijn gemotiveerd als vroeger om hun vaderland te verdedigen, aldus de krant Ha'aretz. ,,Israël is in de ogen van de Palestijnen een uiteenvallende samenleving'', schreef deze krant.

Een van de leiders van het protest in de tent erkent dat na de Libanese oorlog de intifadah de ,,reservisten moe maakt''. Maar hij onderstreept: ,,Ons protest wordt niet door politieke motieven gedragen. We zitten hier niet om te protesteren tegen de Palestijnse politiek van de regering-Sharon. We willen worden erkend als waardevolle elementen van de maatschappij.''

Een wat oudere man bij de protesttent wijst erop dat een dergelijk protest vroeger ondenkbaar was in Israël. ,,Vroeger was het heel anders. We zijn een verzadigde, materialistische maatschappij geworden waar de mensen aan zich zelf denken. Het zionistische idealisme is niet meer wat het was. In geen van de oorlogen deden zich problemen voor met reservisten. Als ons land in gevaar was kwamen ze zonder te mokken op. Nu is dat anders''.

Bij de tent ontwikkelt zich een fel dispuut tussen een vrouw die in de 'Vier vrouwen'-beweging actief was voor het eenzijdig terugtrekken van het Israëlische leger uit Zuid-Libanon en omstanders die wel achter de protesterende reservisten staan maar toch nationalistische tonen aanslaan. ,,Jullie beweging was verantwoordelijk voor de vlucht van ons leger voor Hezbollah uit Libanon'', roept een man opgewonden tegen de vrouw. ,,Jullie zijn er de schuld van dat de intifadah is uitgebroken. Die vier vrouwen van je hebben het leger gedemoraliseerd en de Palestijnen op het idee gebracht het voorbeeld van Hezbollah te volgen. Ga aan de overkant van de weg voor Nasrallah (de leider van Hezbollah) en Arafat demonstreren, jij lelijke verraadster''.

De vrouw krijgt geen bijval van de omstanders, maar zij krabbelt niet terug. ,,Straks ga ik naar een demonstratie voor het ministerie van Defensie voor het terugtrekken van onze troepen uit de bezette gebieden. Onze kinderen mogen geen kanonnenvlees meer zijn voor een failliete politiek'', bijt ze terug.

Een pamflet dat bij de protesttent wordt ondertekend drukt de frustratie van de reservisten uit over de manier waarop ze door de staat Israël worden bejegend. ,,Dit land heeft besloten dat het leven van reservisten goedkoper is dan dat van anderen. Wij denken daar anders over en zullen dat veranderen. Raak niet in paniek door woorden als reservistenopstand of massale dienstontduiking! Het hele volk drukt zich immers! De harediem (ultraorthodoxe joden) zijn vrijgesteld, er zijn vrijstellingen om medische redenen.''

Volgens Ha'aretz is de helft van alle potentiële dienstplichtigen van het vervullen van de dienstplicht en dus ook van dienst als reservist vrijgesteld. Dertig procent van de reservisten neemt 80 procent van het aantal dagen dat in de reserves wordt gediend voor zijn rekening.

Dat studenten het protest tegen ongelijke lastenverdeling hebben gelanceerd en zo weer een taboe in de Israëlische samenleving omver hebben gestoten, komt doordat dat een kwart van de reservisten in gevechtseenheden student is. ,,Er wordt door de universiteiten totaal geen rekening gehouden met de moeilijkheden die de studenten krijgen als ze onder de wapenen worden geroepen. Data voor examens worden niet aan de militaire kalender aangepast. Als je tijdens een semester je land moet verdedigen kan je dat een studiejaar kosten'', legt een studentenleider in de protesttent uit. ,,Sedert het uitbreken van de intifadah houdt het leger ook geen rekening meer met studenten. Meer dan 90 procent van de aanvragen van studenten om uitstel wordt nu afgewezen'', zegt hij.

De lijst van klachten is lang. Met kleine ondernemers wordt geen rekening gehouden, kleine bedrijven zijn kopschuw voor het in dienst nemen van mannen die in de reserves zitten. Te vaak verliezen ze hun baan aan anderen als ze het land in de reserves dienen. De financiële compensatie is onvoldoende, met verzekeringen voor nabestaanden van een soldaat die bij herhalingen sneuvelt of gewond raakt is het droevig gesteld.

Het irriteert de demonstranten in de tent het meest dat premier Ariel Sharon voor het totstandkomen van zijn regeringscoalitie met de ultraorthodoxe Shas-partij studenten aan religieuze opleidingsinstituten heeft vrijgesteld van de dienstplicht en ook op kosten van de schatkist laat studeren. Van deze oorlogsheld hadden ze meer respect voor hun zaak verwacht. ,,Sharon heeft niet eens de moeite genomen ons te bellen'', zegt Boaz Nol.

De leiders van het protest hebben niettemin het gevoel de wind in de zeilen te hebben. Alle Israëlische media schenken ruime aandacht aan dit nieuwe fenomeen in de samenleving. ,,Wij hebben al zo'n 15.000 handtekeningen verzameld. Tienduizend in twee dagen'', zegt een van de initiatiefnemers van het protest. Een jonge beroepsmilitair zet ook zijn handtekening. ,,Ik sta achter deze beweging'', zegt hij. ,,Gelijke lasten voor iedereen is een voorwaarde voor het handhaven van het moreel in ons leger''.

Uit een recente opiniepeiling blijkt intussen dat 35 procent van de Israëlische vrouwen hun mannen met groot plezier voor langere tijd naar dienst ziet vertrekken. Waarom dat zo is laat deze peiling in het midden.