'Nijntje niet altijd even lief en teer'

Tekstdichter Ivo de Wijs wil in Nijntje, de musical ook de donkere kant van Dick Bruna's beroemde konijn laten zien: ,,Nijntje zeurt om een step, vader heeft ernstige bedenkingen over kinderen, opa rookt sigaren.''

Door NOOR HELLMANN
AMSTERDAM, 14 APRIL. ,,Ik heb meestal geen geduld voor repetities omdat je ziet hoeveel er nog moet gebeuren. Maar toen ik laatst toch ging kijken begon ik me automatisch als een driejarige te gedragen en gênant mee te kraaien.'' Ivo de Wijs grinnikt bij de herinnering en wie het script van zijn Nijntje, de musical heeft gelezen kan zich zijn enthousiaste reactie voorstellen. De tekst roept met levendige kracht het beeld op van een zaal vol kinderen die door het dolle raken als ze plotseling het universum van Dick Bruna binnengeleid worden door een als de schrijver/tekenaar vermomde acteur.

In de musical, die maandag in Utrecht in première gaat, zijn er naast Bruna hoofdrollen voor Nijntje, vader en moeder Pluis, opa en oma Pluis en Nina: voor het jeugdige publiek allemaal herkenbare en geliefde karakters die de kinderen zullen uitdagen mee te doen. Dat kan haast geen probleem zijn, De Wijs heeft in ieder geval mogelijke reacties reeds in de dialogen verwerkt (Dick: ,,Weten jullie wie dat is?'', publiek: ,,Snuffie!!!!!'') en aldus op papier een kant en klare voorstelling afgeleverd. Ivo de Wijs: ,,Dick Bruna is de trait d'union tussen de acteurs en een publiek dat niet gewend is aan een schouwburg. Als er gehuild wordt of een kind moet plassen kan hij inspringen. Zijn aanwezigheid versterkt de interactie tussen zaal en podium.

,,Voor kleine kinderen vond ik één verhaal, met een spanningsboog van een uur en de ontknoping aan het eind, te lang. Ik bedacht dat ik beter een aantal kleine avonturen kon laten zien in de vorm van een raam. Daarom heb ik Bruna geïntroduceerd. Hij tekent de figuren, daarna komen ze tot leven. Dat heeft als voordeel dat je ze niet allemaal meteen loslaat. Ik vond het ook leuk om één personage te hebben dat niet vastzit aan een konijnenrol. Je ziet in 55 minuten Nijntje geboren worden, haar verjaardag vieren, naar het strand gaan en zo zitten er nog een aantal gimmicks in. Er is slechts een enkele black out-wisseling. De scène-overgangen zijn vaak heel vanzelfsprekend doordat Bruna steeds iets nieuws tekent.

,,De opdracht die ik mezelf had gesteld was een genietbaar stuk te maken met begrijpelijke teksten, al zitten er een hoop grappen in die boven het niveau van een driejarige uitstijgen. Maar Willem Wilmink zei al: je mag best een moeilijk woord gebruiken, mits je het plaatst in een omgeving die het kind begrijpt. Verder wilde ik het tempo hoog houden. In oude stukken neemt het exposé vaak veel tijd in beslag. Liedjes breken het gepraat, ze geven de handeling schwung.''

Voor Ivo de Wijs, met zijn grote productiviteit, moet het schrijven van Nijntje inmiddels in een grijs verleden liggen. Nadat hij de tekst in december had ingeleverd, heeft hij zich met twee andere musicals beziggehouden: een bewerking van Foxtrot en de vertaling van Irma la Douce. Daarnaast vraagt een aantal andere opdrachten zijn aandacht, toch schakelt hij als er bezoek komt voor Nijntje moeiteloos over op zijn kindermusical en al pratend blijkt hij niet meer te stuiten.

In zijn dijkhuis in Amsterdam-Noord verschijnt prompt een doos op tafel waarin hij zijn Nijntje-collectie bewaart: speeltjes, boeken, video's en een cd-rom met spelletjes die hij met kinderlijk plezier demonstreert. Even later tooit hij zich, gebukt onder de lage zoldering van zijn werkkamer, met konijnenoren van ijzerdraad. De door zijn zoon gemaakte constructie is geïnspireerd op de kapjes met oren die de acteurs op hun hoofd zullen hebben, vertelt De Wijs.

,,De spelers dragen geen pakken met koppen. Ik wilde graag dat hun gezicht vrij bleef, anders zou er veel expressie verloren gaan. Je moet aan Nijntje kunnen zien wanneer ze opgetogen is, of verdrietig als ze haar beer kwijt is. Al die beslissingen worden in overleg genomen, Dick Bruna is degene die de knopen doorhakt.''

Het was ook Bruna die met het voorstel kwam om De Wijs een musical te laten schrijven. Als componist werd Joop Stokkermans aangetrokken, met wie De Wijs inmiddels zes kindermusicals voor de Jeugdkomedie Amsterdam heeft gemaakt. De Wijs, die zich vereerd zegt te voelen met de opdracht en zich een bewonderaar van Bruna's manier van werken noemt, droeg medewerkers aan, onder wie regisseur Bruun Kuijt met wie hij eerder heeft samengewerkt en vormgever Arno Bremers die verantwoordelijk was voor de aankleding van de musical Koning van Katoren waarvoor Ivo de Wijs de liedteksten schreef.

,,Dick Bruna had van te voren één verlangen: dat ik me zou baseren op zijn boekjes. Ik was niet anders van plan en in het script heb ik de gebruikte titels ook steeds vermeld. De tekst is niet letterlijk overgenomen en er zitten ook beelden in die ik voor me zag, zoals Dick Bruna en Nijntje samen op de fiets. De fiets is in werkelijkheid een bron van inspiratie voor Bruna, al fietsend doet hij ideeën op en onderweg stapt hij geregeld af om ze te noteren.

,,De liedjes zijn een nieuw element, daarin heb ik me niet aan zijn rijmschema gehouden. Hij schrijft vierregelige versjes waarbij de tweede regel rijmt op de vierde. Simpel en heel effectief als je de boekjes leest, maar als je dat zo op muziek zet wordt het saai. Voor een meezinger heb je herhaling nodig.

,,Ik vond dat de karakters meer reliëf konden gebruiken. Het konijnachtige van Nijntje heb ik aangezet door haar een wortel te geven. Ik wilde niet alles even lief en teer en breekbaar. Nijntje zeurt over een step, vader heeft ernstige bedenkingen over kinderen, opa rookt sigaren en drinkt graag een borrel en oma moedert over moeder. Toch laat ook Bruna soms een andere kant zien. Hij heeft geschreven over het ziekenhuis en de dood van oma Pluis. Het is bij hem niet alleen bloemetjes plukken en slingers ophangen.''

‘Nijntje, de musical' tournee t/m 10/6. Inl. (0900) 9203 of (0900) 0191.