NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

HERMAN AMELINK
Zowel voor boeken als voor films geldt dat fictie vaak overtuigender is dan feiten. Veel schrijvers raken geïrriteerd als gevraagd wordt naar het autobiografische element in hun boeken.

Filmers daarentegen hebben nogal eens de behoefte hun product extra zeggingskracht en geloofwaardigheid te verlenen door aan te geven dat het gebaseerd is op werkelijke gebeurtenissen. De telefilm Uitgesloten van Mijke de Jong is gemaakt op basis van de uit 1997 daterende, gelijknamige autobiografische roman van Paulo van Vliet. Bij het kijken naar de film dringt zich dan ook in dubbele mate de vraag op naar wat feit en wat verdichting is, terwijl je ook beseft dat de werkelijkheid vaak onwaarschijnlijker is dan de verdichting.

Hoofdpersoon is de 18-jarige Jonathan Stork, wiens ouders Jehova's Getuigen zijn. De jongen raakt verliefd op een meisje buiten de eigen kring ("niet in de waarheid") en gaat daardoor een dubbelleven leiden. 's Zondags, dinsdags en donderdags gaat hij met zijn ouders naar de Koninkrijkszaal of met het blad de Wachttoren langs de deuren, op andere dagen trekt hij op met zijn vriendin, die als aankomend kunstenares in de kraak- en punkscene verkeert. Het contrast tussen de twee werelden is groot, bijna grotesk. Alleen de muziek van Pink Floyd lijkt de twee even met elkaar te verbinden.

De dubbele loyaliteit is bron van oplopende spanning. De jongen heeft geen behoefte zijn geloof compleet overboord te zetten. Hij wil zijn ouders, met wie hij een uitstekende verhouding heeft, niet teleurstellen, maar hij wil ook zijn vriendin niet kwijt. De explosie wordt onontkoombaar als de vader bevorderd wordt tot voorganger en de zoon, die in strijd met de levensregels van het genootschap met zijn vriendin naar bed is geweest, verraden wordt door een vriend. Jonathan, een overtuigende rol van Egbert Jan Weeber, hoopt de zaak nog te redden door een onmiddellijke bekentenis en een snel huwelijk met zijn vriendin, heel sympathiek neergezet door Nadja Hüpscher. Het helpt allemaal niet meer. De gevraagde vertrouwelijkheid wordt geschonden en Jonathan wordt veroordeeld door een soort kerkelijke rechtbank en officieel uitgesloten. Ook zijn vrienden kijken expres langs hem heen. Zijn vader wordt uit zijn ambt gezet, naar het woord van de apostel Paulus dat iemand die zijn eigen huis niet op orde houdt, onmogelijk voor de gemeente Gods kan zorgen. De manier waarop het proces in de film wordt weergegegeven, is overtuigend, maar haast te makaber om echt waar te zijn. Wat overblijft is de verbijstering over de onbarmhartige consequenties van een religie die tot moraal is verworden. Geloven wordt dan een prestatie en pastoraat wordt inquisitie. Gelovigen die de norm niet halen, komen ongenadig op hun gezicht terecht.

Uitgesloten (Mijke de Jong, Nederland, 2001), NPS, zondag, Nederland 3, 21.40-23.05u.