Premier Kok lijkt de angels uit de kwestie-Zorreguieta te hebben gehaald. Een dienst aan het koningshuis én aan het kabinet.

Door onze redacteur GIJSBERT VAN ES

DEN HAAG, 31 MAART. De 'radiostilte' is voorbij - en hoe. Drie weken geleden nog voelde premier Kok zich genoodzaakt Willem-Alexander publiekelijk het zwijgen op te leggen, na weinig fijnzinnige uitspraken van de kroonprins in New York. "Stom", zo wilde de prins gisteren ruiterlijk toegeven. "Hij was een beetje dom", zwakte Máxima lieflijk af.

Premier Kok had het begin deze maand al moeilijk genoeg met de koninklijke trouwplannen, onder meer na nieuwe publicaties in Nederland over de rol van de aanstaande schoonvader Zorreguieta ten tijde van de Argentijnse militaire dictatuur. Gisteren kwam aan het licht dat er op dat moment in Argentinië een nog veel groter probleem speelde: Jorge Zorreguieta zélf.

Aan de hand van de uitgereikte documenten, gevoegd bij uitspraken van onder anderen premier Kok, zijn scherpe indrukken te krijgen van wat zich de afgelopen maanden heeft afgespeeld ter voorbereiding van verloving en aanstaand huwelijk. Half februari hebben minister van Staat Van der Stoel en de hoogleraar Baud in New York indringende gesprekken met Máxima's vader gevoerd. Daarbij is hem duidelijk gemaakt dat zijn aanwezigheid bij officiële feestelijkheden sterk in het nadeel van zijn dochter zou werken. Het zou de heersende onrust in Nederland versterken en daarmee de 'inburgering' van Máxima in Nederland bemoeilijken.

Jorge Zorreguieta heeft dit slechts met grote weerstand en weerzin kunnen accepteren. Hier werd zijn Argentijnse waardigheid en vaderlijke trots ernstig gekrenkt. Hij is bovendien "een oudere heer", voegde premier Kok er gisteren begripvol maar fijntjes aan toe.

Een 'pater familias' uit Buenos Aires laat zich niet zomaar de les lezen door een calvinistisch volkje op een ander continent. Er moest een tweede ontmoeting met Van der Stoel worden gearrangeerd, op 10 maart in São Paulo, om Zorreguieta 'zelf' zijn beslissing te laten nemen. Prins Claus maakte gisteravond een ironische toespeling op de moeizaam verlopen gesprekken met Máxima's vader: "Als pater familias, die zich soms afvraagt of pater familias nog een functie is die in de wereld betekenis heeft, wil ik Máxima in de kring van de familie opnemen."

En er is nog een pater familias in het spel: Wim Kok, minister-president van Nederland. Zelden heeft een premier zoveel politieke instemming geoogst, na zoveel discussie en spanning vooraf, als Kok gisteravond. "Geduld en vertrouwen" had hij de afgelopen maanden en weken bij herhaling gevraagd. Bij alle reacties, van uiterst kritisch tot Oranje- euforisch, viel vrijwel niemand te vinden die de stelling aandurfde dat de premier dit vertrouwen zou hebben beschaamd. Na de sociaal- democratische premiers Drees (Hofmans-affaire, jaren vijftig) en Den Uyl (Lockheed-affaire, jaren zeventig) mag Kok zich scharen in het gezelschap van eerste ministers die het koninklijk huis de weg hebben gewezen in een periode vol ophef en ongemak.

Kok had tevoren al publiekelijk aangegeven dat hij onderzoek liet verrichten naar de antecedenten van Jorge Zorreguieta. Aangenomen werd dat de BVD, het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Nederlandse ambassadeur in Buenos Aires hiervoor werden ingezet. Gisteren werd duidelijk dat de regering had gekozen voor onafhankelijk onderzoek door de Amsterdamse hoogleraar en Latijns-Amerikakenner Baud.

Fractievoorzitters bestempelden het inzetten van een wetenschapper als een 'meesterzet', evenals de bemiddeling door de oud-minister van Buitenlandse Zaken Van der Stoel die grote reputatie geniet als voorvechter van de rechten van de mens. En, belangrijkste onderdeel van de voorlopige ontknoping: het netto-resultaat van alle inspanningen is dat Jorge Zorreguieta afziet van een plek in koets en kerk - een prominent strijdpunt in het publieke debat van de afgelopen maanden. Dit gevoegd bij de onverbloemde wijze waarop Máxima afstand heeft genomen van het regime-Videla maakt dat de angels met chirurgische precisie uit de koninklijke kwestie zijn verwijderd.

Premier Kok kan het komende Kamerdebat over het rapport-Baud, dat mogelijk volgende week al wordt gehouden, met vertrouwen tegemoet zien. Slechts een klein deel van de 150 plus 75 leden van Tweede en Eerste Kamer, die later dit jaar een Toestemmingswet voor het huwelijk behandelen, zal uiteindelijk tegen de wet stemmen. Onder hen bevinden zich D66'er Van Walsem, hooguit nog één of twee D66'ers en mogelijk enkele senatoren van GroenLinks die zich eerder ook hebben onthouden van goedkeuring voor het huwelijk van prins Bernard jr. uit de Vollenhoven-tak van de koninklijke familie, in juli vorig jaar met Annette Sekrève.

Aan de voornaamste voorwaarden die ook de grootste regeringsfractie, van de PvdA, vooraf heeft gedaan (zónder vader Zorreguieta, mét veroordeling van het Videla-regime door Máxima) is ruimschoots voldaan.

De agenda van premier Kok, die bezig is aan de laatste etappe van zijn tweede kabinet, begint met de gisteren bekendgemaakte verloving steeds overzichtelijker te worden. De Toestemmingswet maakt een goede kans op aanvaarding. De spanning rondom de laatste begroting van Kok-II, waarover de komende twee weken knopen moeten worden doorgehakt, was al enigszins geluwd. Een aanstaand koninklijk huwelijk zou dempend kunnen werken op het weer oplaaien van de strijd hierover in de coalitie. Niet omdat de coalitiepartners, door geluk overmand, opeens milder gestemd zouden zijn over meningsverschillen, maar omdat een Toestemmingswet later dit jaar moet worden ingediend door een volwaardig kabinet.

Dat is het werk van de pater familias, die geduld en vertrouwen heeft gevraagd - en die vriendelijk laat verzoeken dat nog even vol te houden.