HET IS DAN eindelijk officieel. Kroonprins Willem-Ale xander treedt in het huwelijk met de uit Argentinië afkomstige Máxima Zorreguieta. Niet eerder was een koninklijke liefdesrelatie zo lang een publiek geheim. Al ruim anderhalf jaar is Máxima Zorreguieta een van de meest besproken vrouwen in Nederland, maar gisteravond na de bekendmaking van de verloving kon zij pas voor het eerst officieel in de openbaarheid treden.

Deze lange aanloop heeft alles te maken met het omstreden karakter van de vriendschap. Met de dag werd duidelijker dat Máxima's vader, Jorge Zorreguieta - minister van Landbouw ten tijde van de Argentijnse militaire dictatuur, in Nederland een onoverkomelijk politiek probleem zou gaan vormen bij een eventueel huwelijk. Er zijn de nodige vraagtekens te plaatsen bij de veelal met terugwerkende kracht getoonde opwelling van moralisme. Maar als deze gevoelens bestaan, kunnen ze niet ontkend worden. Zeker niet als hierbij een instituut als het koningshuis is betrokken dat bij uitstek de eenheid van het land moet symboliseren. Er diende dus een oplossing gevonden te worden, waarbij enerzijds de keuze van kroonprins Willem- Alexander voor zijn toekomstige echtgenoot werd gerespecteerd en anderzijds het 'schoonvaderprobleem' werd weggenomen.

Minister-president Kok is hier op een knappe wijze in geslaagd. Door middel van een gedegen onderzoek van de Amsterdamse hoogleraar Baud, kenner van Latijns Amerika, heeft hij allereerst de aard en omvang van het probleem in kaart laten brengen. Vervolgens is minister van Staat Van der Stoel, iemand met een staat van dienst op het terrein van de rechten van de mens, namens Kok in gesprek getreden met Jorge Zorreguieta. Na een aantal ongetwijfeld indringende gesprekken heeft dit geleid tot het besluit van de vader van Máxima niet aanwezig te zullen zijn bij het huwelijk van zijn dochter.

MET DE AANKONDIGING van de afwezigheid van Jorge Zorreguieta zou de voornaamste politieke kou al uit de lucht zijn genomen. Het was echter Máxima zelf die gisteren bij haar eerste optreden nog voor een toegift zorgde. Zij noemde wat gebeurd was in Argentinië ten tijde van het Videla-regime "vreselijk" en zei spijt te hebben dat haar vader "zijn best had gedaan voor de landbouw in een verkeerd regime". Met haar omarming van waarden als democratie, rechtvaardigheid, rechten van de mens en vrijheid is zij ruimschoots geslaagd voor haar officieuze toelatingsexamen. Het was mede door haar reeds goede beheersing van de Nederlandse taal al met al een indrukwekkend optreden dat de aanstaande echtgenote van de kroonprins gisteren vanuit Paleis Noordeinde verzorgde. Ze hoeft dan ook in het geheel niet bang te zijn voor acceptatieproblemen bij de Nederlandse bevolking. Voor zover het de persoonlijke sfeer betreft, lijkt het na de huwelijksaankondiging weer geheel in orde met het koningshuis.

Bij het koningshuis als constitutioneel instituut gaat het echter niet om het menselijke aspect, maar om de factor politiek. Vanuit dat oogpunt bezien kan gesteld worden dat kroonprins Willem Alexander twee jaar geleden met het aangaan van een relatie met Máxima Zorreguieta een groot risico heeft genomen. Hoewel gisteren in Den Haag alom opgeluchtheid heerste over de 'goede afloop', hebben alle inspanningen die daarvoor nodig waren tevens aangetoond dat om zover te komen soms op de rand van een constitutionele crisis is geopereerd. En de vraag blijft dan ook of de kroonprins zich daar van het begin af aan voldoende van bewust is geweest.

Anders dan gewone mensen is de keuze van een kroonprins voor een echtgenote immers geen vrije. Samen met hem trouwt het hele land. Hij heeft niet om die positie gevraagd, maar deze als gevolg van het systeem van erfopvolging automatisch toegewezen gekregen. Het was niet voor niets dat gisteren bij de officiële verklaringen van koninklijke zijde het woord opofferen herhaaldelijk viel.

GETUIGE DE instemmende en enthousiaste reacties op de eerste kennismaking lijkt Nederland zich massaal achter Máxima en het huwelijk te scharen. Een ernstig constitutioneel probleem is door behendig handelen van minister-president Kok op tijd afgewend. De Nederlandse samenleving heeft kennis gemaakt met de aanstaande koningin. Samen met Willem-Alexander heeft zij de bereidheid uitgesproken zich volledig voor het land in te zetten. Maar de samenleving moet bij zichzelf te rade gaan of zo'n offer nog wel gevraagd kan worden - al was het alleen maar uit menselijke overwegingen.