T V V O O R A F :
De kunst van het scheiden
SANDRA HEERMA VAN VOSS
Hollandse helden gaat
over beeldend kunstenaar Cees Krijnen (1969), die in 1999 de Prix de
Rome won en nu aan de weg timmert met kunst die hij maakt over de
scheiding van zijn ouders. De twee gingen in 1988 uit elkaar, en zijn
sindsdien in een slepende rechtszaak over de inboedel verwikkeld.
Juridische details kunnen we uit de film niet opmaken, wèl dat
vader steeds met een nieuwe aantijging komt, maar tot nu toe nauwelijks
gelijk kreeg. Om zijn moeder, Greta Blok, te steunen, bedacht Cees voor
haar een Powder Puff System, een enorme blaasbalg waar aspirinepoeder
uitkomt, en smolt hij sieraden die ze ooit van haar ex-man kreeg om tot
een wonderpil van massief goud. Vorig jaar nam hij haar mee op een
wereldwijde 'Woman in Divorce Battle on Tour', en zorgde zo dat ze
vorstelijk onthaald werd in de kunstscenes van New York, Luzern en
Amsterdam. Overal stroomden de mensen toe: het Echte Leven als
performance, how interesting...
In Cees' voorstelling van zaken is er één goede partij,
zijn moeder, en één slechte, zijn vader, die hij een
'juridisch stalker' noemt. Zijn vader kan het gescheiden zijn nog altijd
niet verkroppen, zegt hij. Zo houdt Cees zichzelf buiten schot, maar uit
de film blijkt dat hij een cruciale rol speelt in de wrok van Krijnen
senior. "Ik heb in de krant moeten lezen dat ie bij de gaai-clan
thuishoort", zegt pa Krijnen, ter illustratie van het leed dat hem is
aangedaan. Hij bedoelt dat zijn zoon homosekueel is - de man heeft het
grootste deel van zijn leven als kapitein aan boord van een schip
doorgebracht, en dat is te merken. Het ergste vindt hij nog dat hij het
niet wist, dat hem nooit iets verteld werd. Na zijn reizen trof hij
thuis steeds een volkomen op zichzelf gericht duo aan. Zijn vrouw kocht
sjieke kleding van zijn zuurverdiende loon, maar meer dan een kusje op
de wang kon er niet af; zoonlief was elke nacht de hort op, maar kwam
niet uit bed om z'n vader te begroeten.
Uit dit relaas spreekt zo'n wanhoop en eenzaamheid dat vader Krijnen,
ondanks zijn rechtse uitspraken, nog wel enige sympathie opwekt. Moeder
Blok ook, als ze blij als een meisje in een New-Yorkse limo stapt of
verzucht dat ze wilde dat het eens ophield, dat proces. De twee zijn
langs onzichtbare draden aan elkaar verbonden, en hun zoon kan dit
schijngevecht alleen maar pareren met een schaamteloos exhibitionisme.
Zo er hier al een kwade genie in het spel is, is dat Anneke Blok, de
tweede vrouw van vader Krijnen. Als een postmoderne Kniertje zit zij in
haar huisje te handwerken, en fulmineert tegen Cees en zijn moeder op
een manier waar de honden geen brood van lusten. Het zijn profiteurs, ze
stelen bij het leven. Cees is een verwende aap die niks kan, en mevrouw
Blok is een loeder. Kent ze ze eigenlijk wel, vragen de filmmakers haar
nog. Nee. Alleen uit de verte, en ze piekert er niet over om kennis te
maken.
Dokwerk: Hollandse helden, VPRO, Ned.3, 21.00-22.00u.