In Osdorp zijn de allereerste 60 woningen van Nederland uitgerust met een glasvezelaansluiting. Dit luxe- artikel in een niet erg welvarend stadsdeel is mogelijk gemaakt door een deal tussen de aanbieder van 'breedband' en woningcorporaties. Betekent de glasvezellijn het einde van de tv-kabel en de telefoonlijn?

Door onze redacteur STÉPHANE ALONSO

AMSTERDAM, 16 MAART. Osdorp heeft de primeur: een glasvezeldraad die in de huiskamer uit de muur komt. De aansluiting is geschikt voor snel internet, maar in principe ook voor radio en televisie. De telefoonlijn (koper) en televisiekabel (coax) krijgen er een belangrijke concurrent bij.

Mourdi Aknin maakt op het werk de blits met zijn snelle internetaansluiting. Afgunstige collega's willen van de Osdorpenaar weten wanneer hun huizen worden aangepast voor 'breedband'. Aknin lacht dan en zegt dat ze nog even geduld moeten hebben. Bredband Benelux, dat de glasvezelverbindingen legt, heeft in Osdorp voorlopig 60 woningen gereed gemaakt. Het zijn de eerste huishoudens van Nederland die zo'n aansluiting hebben. De komende drie jaar mikt het van oorsprong Zweedse bedrijf op 400.000 aansluitingen in de Randstad.

Tot nu toe boden alleen het telefoonnetwerk van KPN en het kabelnet van bedrijven als UPC directe toegang tot vrijwel alle huishoudens van Nederland. Het opnieuw bouwen van zo'n wijdvertakt netwerk van glasvezeldraad werd (en wordt) gezien als ondoenlijk en anders wel onbetaalbaar. Glasvezel is daarom vooral te vinden op plekken waar veel mensen werken, zoals bedrijfsterreinen. Consumenten konden tot nu toe snel internetten via de kabel of met 'DSL', een techniek waarmee koperdraad wordt opgewaardeerd.

Een directe glasvezelaansluiting, de 'derde' weg, is ongeveer twintig keer sneller dan DSL. Zo'n aansluiting voor particulieren is volgens Henjo Groenewegen, bestuursvoorzitter van Bredband Benelux, vorig jaar pas commercieel aantrekkelijk geworden. Het moederbedrijf van Bredband Benelux, het Zweedse Bredbandsbolaget, heeft in eigen land inmiddels 130.000 aansluitingen gereed. Daarvan worden er 30.000 gebruikt.

"De glasvezeltechnologie heeft grote sprongen gemaakt en de prijzen van elektronica en optica (lasers en spiegels, red.) zijn dramatisch gedaald", aldus de topman. Het platteland hoeft voorlopig niet uit te zien naar een glasvezelaansluiting. Zoals zo vaak bij de introductie van nieuwe technologieën zijn het de dichtbevolkte gebieden die het eerst profiteren.

Maar waarom Osdorp? Snel internet behoort op dit moment immers nog tot de categorie luxegoederen; de welvaart ligt in dit stadsdeel van Amsterdam niet voor het oprapen.

Bredband richt zich op zulke wijken vanwege de woningcorporaties die er actief zijn. Voor het leggen van een aansluiting tot in de woning heeft Bredband toestemming nodig van de eigenaar. Deze week tekende het bedrijf een contract met Kristal, een samenwerkingsverband van zes woningcorporaties met 75.000 woningen in Rotterdam, Delft, Den Haag, Amstelveen, Amsterdam en Zaandam.

"Ik kan niet bij de mensen in de portemonnee kijken, maar voor vijftig procent van de huidige internetgebruikers zal het qua prijs meteen interessant zijn", zegt Groenewegen. De topman wil nog niet openbaar maken hoeveel een standaard abonnement kost ("duidelijk onder de honderd gulden"). Van de 60 huishoudens die in Osdorp zijn aangesloten heeft vijftien procent, waaronder dat van Aknin, een abonnement genomen. De eerste twee maanden is de aansluiting gratis. Bredband hanteert een hoger tarief voor de zware gebruiker.

De woningcorporaties verwachten dat breedbandinternet de rol gaat spelen die de wasmachine-aansluiting in het verleden speelde: het maakt de woningen aantrekkelijk voor huurders. Uit marktonderzoek is gebleken dat huurders graag willen kunnen besparen op zaken als telecommunicatie en energie. De woningcorporaties van Kristal willen Bredband niet voortrekken ten koste van KPN of UPC, maar "we willen de huurders de keuzevrijheid geven" tussen koper, kabel en glasvezel, zegt Reinout Stigter, algemeen directeur van Kristal NV.

Voorlopig zal de glasvezelaansluiting vooral worden gebruikt om te internetten, maar in principe moet tv-kijken en bellen in de toekomst ook mogelijk worden. De mogelijkheden lijken schier eindeloos. Huurders met een draadloos cameraatje kunnen 'live' de lekkage of andere klachten laten zien aan woningcorporaties; reparateurs weten meteen welk gereedschap mee moet. Het wordt in de toekomstscenario's mogelijk de deur op afstand (vanaf het werk) open te doen als de loodgieter langskomt. Er kunnen 'zware' spelletjes met hoogwaardige geluids- en beeldkwaliteit worden gedaan met andere internetgebruikers. Films of het Concertgebouworkest kunnen integraal worden bekeken via het web. Voor ouderen die de deur niet meer uit kunnen of durven, wordt het mogelijk om college te volgen over de 'fijnchemische visie op katalyse' aan de Universiteit van Eindhoven.

In tv-kwaliteit? Tijdens een demonstratie in Osdorp is het beeld op het projectiescherm af en toe schokkerig en vertraagd. Maar dat ligt niet aan de verbinding, bezweert Groenewegen. "De grenzen van de computer zijn bereikt", zegt de topman, toch een beetje geschrokken. Mourdi Aknin is al lang en breed overtuigd. Mocht hij ooit tv kunnen kijken via zijn glasvezelaansluiting dan gaat de coax-kabel meteen uit de muur.