Het duo Blankert en Stekelenburg moet de patstelling doorbreken tussen directie en personeel van de Nederlandse Spoorwegen.

Door een onzer redacteuren

HOORN, 10 MAART. Teletekst werd scherp in de gaten gehouden en in de bedrijfskantine van de NS in Hoorn staat de radio extra hard. Aan het eind van de middag komt het verlossende nieuws: H. Blankert, voorzitter van NOC*NSF, en J. Stekelenburg, burgemeester van Tilburg, zijn door minister Netelenbos (Verkeer) gevraagd om 'zo spoedig mogelijk' een 'zwaarwegend advies' uit te brengen om de impasse bij de Nederlandse Spoorwegen te doorbreken. Het conflict tussen de directie en het personeel dreigt volgens de minister Netelenbos "onbestuurbaar" te worden.

Het advies dat het duo Blankert/Stekelenburg gaat uitbrengen is niet bindend. Premier Kok sprak na afloop van de ministerraad over een "zorgelijke situatie" bij de spoorwegen. Hij zei te hopen dat "achtergrond en gewicht" van de tweekoppige adviescommissie garant staan voor "morele committering". Bindende arbitrage werd eerder deze week afgewezen door de spoorwegvakbonden.

Blankert en Stekelenburg kennen elkaar met name van eind jaren tachtig begin jaren negentig toen ze voorzitter van respectievelijk (VNO)-NCW en FNV. Ze kennen de finesses van het Nederlandse overlegmodel.

FNV Bondgenoten is blij dat minister Netelenbos heeft gekozen voor een adviescommissie in plaats van een arbitragecommissie. De vakbond, die eerder deze week het met de NS gesloten akkoord over het 'rondje om de kerk' opzegde, heeft steeds gezegd dat eerst de impasse moet worden doorbroken, om het vertrouwen tussen werknemers en directie te herstellen. "We zijn dan ook blij dat minister Netelenbos aan Blankert en Stekelenburg de opdracht heeft gegeven om daar eerst aan te werken", aldus FNV-bestuurder A. van den Berg. Ook de categorale spoorwegvakbond VVMC, de CNV-bedrijvenbond, en de VHS (bond voor hoger personeel) staan positief tegenover de actie van het kabinet. Dat geldt ook voor de Nederlandse Spoorwegen.

De twee grote bonden, FNV en VVMC, handhaven echter het ultimatum dat de NS-directie voor 21 maart met een alternatief moet komen voor de nieuwe dienstregeling. Het nieuwe dienstrooster, met daarin gepland het 'rondje om de kerk' moet van tafel anders volgen er acties. "Onze argumenten zijn zo sterk", zegt een machinist in Hoorn, "dat ik ervan overtuigd ben dat Johan Stekelenburg en Hans Blankert de absurditeit van de bestaande plannen inzien."

De NS-directie overwoog deze week om FNV en VVMV voor de rechtbank te dagen omdat de bonden het akkoord 'Bestemming Klant' eenzijdig opzegden. De directie onderzoekt nog steeds deze mogelijkheid, zegt een NS- woordvoerder. "Dit traject staat los van de werkzaamheden van de commissie van twee."

Het akkoord 'Bestemming Klant' van 1999 bevat tal van maatregelen waarmee de NS vertragingen wil bestrijden, inclusief het gewraakte 'rondje om de kerk'. In de loop van vorig jaar groeide het verzet tegen deze plannen en werd ook duidelijk dat er een grote discrepantie aan het ontstaan was tussen de onderhandelaars van de bond en hun leden. Zo stapte in het voorjaar van 2000 FNV-onderhandelaar L. Vlek op, omdat hij zich door zijn achterban in de steek gelaten voelde. Als FNV- onderhandelaar stemde hij in met het reorganisatieplan 'Bestemming Klant'. Vlek vond dat hij een goed akkoord had gesloten en dat zijn achterban hem daarvoor een mandaat had gegeven. Het pakte anders uit. En ook deze week werd de opvolger van Vlek, A. van den Berg, weggestemd door zijn leden. Het moeizaam in januari bereikte akkoord over meer variatie in het werk van machinisten en conducteurs werd maandag weggestemd door de leden van de spoorwegbond FNV.

De discrepantie tussen bestuurders en leden heeft tot gevolg dat er een nieuwe vakbond is opgericht, FRV, en dat overal in het land de zogenoemde personeelscollectieven het (vakbonds)recht in eigen hand nemen. Het wordt nog een zware opgaaf voor het duo Blankert/Stekelenburg om voor al deze partijen een 'moreel committerend' advies op te stellen. Maar in Hoorn is men niet pessimistisch. "Wat NS'ers bindt is de liefde voor de treinen. Wanneer de directie dat ook in woord en daad uitstraalt, is de eerste slag gewonnen."