DNA IS DE vingerafdruk van de eenentwintigste eeuw, zeggen pleitbezorgers van deze nieuwe opsporingstechniek graag. Geen reden dus er bijzonder over te doen. Neem nu iemand die door de politie op de koffie wordt genodigd. Letterlijk, een kopje koffie. Behalve een klantvriendelijk gebaar is dat ook een mooie gelegenheid een of meer vingerafdrukken veilig te stellen. Een achterbakse truc. Aan de andere kant is niemand verplicht zomaar even langs te komen op het bureau, laat staan een kopje koffie van de politie aan te nemen. De kans dat zo'n handigheidje tot Kamervragen leidt, lijkt in elk geval gering.

De analogie van DNA en de vingerafdruk is kennelijk niet zo ijzersterk als het de laatste tijd graag wordt voorgesteld. De truc met het koffiekopje, maar dan om lichaamsmateriaal ten behoeve van een DNA- test te vergaren, heeft Kamer breed geleid tot ontsteltenis. Minister Korthals (Justitie) moet uitleg geven voor wat in elk geval door de DNA-onder zoekers zelf wordt gezien als een onrechtmatige procedure. Zij vonden het kennelijk niet op hun weg liggen daarover aan de bel te trekken bij de bevoegde instanties. Het is op zichzelf al een Kamerdebat waard of zo'n absolute ethische neutraliteit de justitiële onderzoeker past. Zo ja, waarvoor kan dat lab dan niet nog meer worden gebruikt?

EEN TWEEDE is de vraag hoe moeilijk minister Korthals het zichzelf wil maken over dit concrete geval. De Hoge Raad heeft in juni 1999 bepaald dat de speciale DNA-procedure in de wet niet van toepassing is op materiaal dat bij wijze van spreken voor het oprapen ligt: kussensloop, tandenborstel, sigarettenpeuk. Waarom dan niet ook een koffiekopje? Het ging de Hoge Raad wel om personen tegen wie een verdenking bestaat. Bij een niet-verdachte, zoals het geval van het koffie-kopje, staat het de politie altijd vrij om medewerking te vragen, inclusief een DNA-test. Deze medewerking dient dan wel vrij willig te zijn. Voor de praktijk van alledag is een variant van "wie zwijgt stemt toe" zeer verleidelijk. Rechters zijn in het verleden niet afkerig gebleken dit argument te honoreren. Zo werd een illegale zendamateur eens geacht in te stemmen met een verrassingsinval zonder huiszoekingsbevel, omdat hij niet direct luidkeels een halt had toegeroepen aan de politie toen deze zijn pand kwam binnenzetten. De zaak kwam wel bij de Hoge Raad maar niet om die reden.

Dat lot verdient de truc van het DNA-kopje koffie niet.