Door onze redacteuren
IJMUIDEN/DEN HAAG, 25 FEBR. Het hardnekkige gerucht dat een vrachtschip uit Casablanca op weg naar Amsterdam duizend illegalen aan boord had, en Franse, Belgische en Nederlandse autoriteiten in opperste paraatheid bracht, bleek vals. Dat heeft de Nederlandse kustwacht zaterdagmiddag geconstateerd bij een inspectie van de ruimen van het schip.

Vanaf een door een deel van de pers gecharterde boot was te zien hoe rond half zes op ongeveer 10 zeemijl uit de kust helikopters van de Nederlandse marine van de onder Panamese vlag varende Elpa wegvlogen. Kort daarop werd de Elpa ook door de boten van de kustwacht alleen gelaten om vervolgens met behulp van een loods de haven van IJmuiden in te varen, op weg naar Amsterdam waar het schip in de avond arriveerde.

In Nederland, maar ook in België, was vanaf vrijdagavond grote beroering ontstaan nadat de Franse autoriteiten gewaarschuwd hadden dat er zich op de onder Panamese vlag varende Elpa Koerdische vluchtelingen zouden bevinden. Volgens onbevestigde berichten had de kapitein van het schip dat gemeld aan de Franse scheeps-verkeersleiding in Kaap Gris Nez, aan het Nauw van Calais. Een week geleden liep een schip met 900 Koerdische vluchtelingen in Zuid-Frankrijk aan de grond.

Onder leiding van minister Korthals (Justitie) werd zaterdag een crisisteam geformeerd. Schepen van de kustwacht weerhielden de Elpa 's middags de Nederlandse territoriale wateren binnen te varen. Ook werden er zowel ter land als ter zee voorbereidingen getroffen voor het geval een grote groep vluchtelingen van boord gehaald zou moeten worden.

Naar eigen zeggen was de Elpa op weg van Cassablanca naar Amsterdam om daar een lading kolen op te halen. ,,We hebben geconstateerd dat die kolen inderdaad liggen te wachten,'' zei een woordvoerder van justitie zaterdag aan het begin van de middag: ,,Maar we willen weten wat het schip brengt.'' De Elpa is vervolgens urenlang op de grens van de Nederlandse wateren blijven liggen, terwijl er met de Nederlandse autoriteiten werd onderhandeld over inspectie van het schip. De kapitein had verklaard dat het verhaal van de Koerdische illegalen gebaseerd moest zijn op een ,,practical joke''. Pas rond vier uur kon de kustwacht aan boord, waar behalve de bemanning niemand werd aangetroffen. De bemanning zwaaide vrolijk naar de pers toen het schip rond half zes koers zette richting IJmuiden.

Kort daarop gaf minister Korthals in de Haagse Beatrixkazerne een verklaring af over de controle van de Koninklijke Marechaussee op de Elpa. ,,We hadden van de Franse equivalent van de marechaussee begrepen dat er wellicht 1.000 Aziatische illegalen aan boord van het schip zouden zijn. Het is onze taak dat dan serieus na te gaan of dat klopt'', aldus Korthals. ,,Ten eerste omdat we tegen mensensmokkel zijn en ten tweede omdat we niet willen dat dergelijke aantallen illegalen ons land binnenkomen.''

Alleen als de kapitein de marechaussee aan boord van zijn schip zou dulden, mocht hij de haven van IJmuiden binnenvaren. Volgens Korthals maakte de kapitein van de Elpa geen enkel bezwaar bij de controle. ,,Hij had ook niets te verbergen'', aldus de minister.

Onduidelijk is nog waarom de kapitein zo lang heeft geweigerd iemand op zijn schip te laten. De melding over de illegalen kwam vrijdag al binnen bij justitie. De Elpa maakte deel uit van een vloot van drie schepen die enkele dagen terug vanuit Marokko was vertrokken. Een van de schepen was de eerder deze week gestrande boot aan de Zuid-Franse kust. Daar waren honderden illegalen aan boord. De Elpa en een ander schip voeren verder in noordelijke richting.

Wat er met het derde schip uit de vloot gebeurd is, kon Korthals gisteren niet zeggen. Zeker is dat het niet op weg is naar Nederland. Op de vraag of de ophef over het schip niet onterecht is geweest antwoordde de minister: ,,Wat nu als er wel 1.000 illegalen aan boord waren geweest. Dan hadden we het helemaal over ons heen gehad.''