Mens heeft minder genen dan gedacht

Door onze redactie wetenschappen
ROTTERDAM, 12 FEBR. De erfelijke informatie van de mens ligt vast in 30.000 tot 40.000 genen. Dat zijn er twee- tot driemaal minder dan jarenlang is verondersteld, zo concluderen twee concurrerende onderzoeksgroepen.

De mens heeft voor zijn groei en functioneren maar tweemaal zoveel genen nodig als bijvoorbeeld het fruitvliegje en de rondworm C. elegans, de twee meercellige organismen waarvan de genen ook al zijn geteld.

Het aantal menselijke genen blijkt uit analyse van het humane genoom, de volgorde van het menselijk DNA. De wetenschappelijke bladen Nature en Science publiceren eind deze week de resultaten in hun papieren edities, maar de inhoud staat sinds gisteren op internet. Nature bevat de gegevens van het 'publieke project', waar een twintigtal universiteiten en onderzoeksinstituten ruim tien jaar aan hebben gewerkt. Science bevat het verslag van het commerciële project van het bedrijf Celera Genomics, dat in een paar jaar tijd het publieke project heeft ingehaald. De hoofdredactie van Science heeft moeilijke onderhandelingen met Celeradirecteur C. Venter gevoerd over de openbaarheid van de Celera-database. Juni vorig jaar maakten de twee concurrerende groepen bekend de ruwe versie van het genoom gereed te hebben. Het duurde nog ruim een half jaar voordat de resultaten geanalyseerd en opgeschreven waren. Nu wordt 90 procent beschreven. De databases vertonen nog meer dan 1.000 'gaten' in de beschreven DNA-volgorde, maar erg groot zijn die niet meer.

De commentatoren in Nature en Science breken zich nu het hoofd over de vraag hoe de mens met maar tweemaal zoveel genen als een fruitvliegje toch zo ingewikkeld kan zijn. De speurtocht naar de functie en onderlinge samenhang van de genen moet op dat punt de komende jaren nog voor verrassingen zorgen. Science en Nature hebben nu al een voorproefje. Een zoektocht door het hele genoom naar genen die voor ionkanalen in de hersenen zorgen heeft bijvoorbeeld nauwelijks resultaten opgeleverd. Wetenschappers dachten dat er nog veel meer van deze moleculen zijn, die zenuwcellen in staat stellen om cellen boodschappen aan elkaar door te geven. Enerzijds toont dat aan dat zonder de hele volgorde van het genoom ook al veel was gevonden, anderzijds blijken de hersenen misschien toch minder ingewikkeld dan gedacht. Daar staat tegenover dat in het genoom nu 120 genen zijn gevonden voor het repareren van DNA-schade die ontstaat door uv-licht, radioactiviteit en zuurstofradicalen. Dit eigen defensiemechanisme tegen kanker en veroudering is veel uitgebreider dan ooit gedacht.

Het aantal van 30.000 tot 40.000 genen is overigens nog steeds een schatting. Het publieke project heeft er inmiddels 22.000 echt gevonden. Bij Celera staat de teller op 26.000.