LUKAS KEIJSER
Breien was ooit mateloos populair. Eind jaren zeventig moesten we op school met breipennen en knotten wol in de weer en maakten we pierrots en beenwarmers. Onze oma's pakten het grootser aan. Zij breiden complete garderobes bij elkaar, inclusief sokken en enkellange jurken, terwijl ze ook nog eens tv keken en telefoneerden.

Werk van Julie Coste, oud-student aan het Instituut Fashion Management en Design

Op sociale academies had de breikoorts helemaal toegeslagen. De studenten waren tijdens de lessen en masse met hun breiwerk bezig. Ze namen het zelfs 's avonds mee de kroeg in.

Tegenwoordig hangen gebreide truien en vesten, sterk gelijkend op de artistieke uitspattingen van onze moeders en oma's, weer in de winkels. Onder meer bij Mexx, Sissy Boy en H&M. Via de webwinkel van Tanny Duijvelshoff zijn angoratruien met Playboy- of Feyenoordlogo te bestellen. Ook couturiers als Jean-Paul Gaultier hebben zich op de breisels gestort.

Wie de ontwikkelingen op breigebied op de voet heeft gevolgd is Gemma Alders, docent aan de modeacademie Instituut Fashion Management en Design. Al vijfentwintig jaar zit zij in het vak. Ze had een privé-breischool en gaf als een van de eersten breiles op kunstacademies. Ze specialiseerde zich in breimachines, waarover ze een boekje schreef, en verkocht truien die ze zelf ontwierp.

Alders is een ware brei-goeroe. Enthousiast laat ze werk van haar leerlingen zien, vrijwel allemaal gemaakt op breimachines. Bij een grappig springerig breisel van rood garen, roept ze uit: ,,Hier word je toch helemaal blij van? Zoiets maakt mijn dag.''

Ook brei-juf Alders signaleert de terugkeer van grofgebreide truien en vesten. Maar er is meer aan de hand. Weliswaar neemt bijna niemand meer zelf de breipennen ter hand, er wordt meer gebreid dan ooit. Geavanceerde machines maken dat we meer breisels dragen dan weefsels. Van ondergoed tot bovenkleding is gebreid, soms zonder dat we er erg in hebben. ,,Alleen je spijkerbroek is geweven'', zegt ze. Die breitrend hangt ook samen met de garens die verbeterd en vernieuwd zijn, waardoor er meer mogelijk is. Alders laat ter illustratie rubberachtige wol zien en garen dat voelt als staaldraad.

Een ander opvallend verschil met vroeger is dat op de modeacademie waaraan Alders is verbonden, breiles voor de meeste leerlingen verplicht is. Haar leerlingen maken werk met uitsteeksels, gezwellen en gebruiken niet alleen wol, maar bijvoorbeeld ook nylon. De vorig jaar afgestudeerde Julie Coste breide een onalledaagse bikini en een jurk, zo dik, dat deze wel van vilt lijkt. Inmiddels kunnen studenten ook terecht in Arnhem, Maastricht en Den Haag voor breiles.

Toen Alders vijfentwintig jaar geleden begon, nota bene in de tijd van het Grote Breien, was er nog nauwelijks aandacht voor op de kunstacademies. Maar in die tijd was het ambacht ook minder interessant, meent Alders. ,,Toen was men bezig met handbreien. Het garen was eenvoudiger, er was minder mogelijk. Om het wat te laten lijken kwamen ze met veel kabels en motieven.'' En het leek inderdaad heel wat. Als je de Hema-breiboeken van toen openslaat, zie je dat het ging van gebreide bankstellen en poncho's tot heftig bonte sjaals waar een wurgslang niks bij was.

Wijnspreekuur