B E E L D :
Brokken-spektakels
Maarten Huygen
Het Andere Gezicht deed
zijn naam eer aan, want het belichtte de Molukse burgeroorlog van een
kant die ik niet kende. Mij werden de ogen geopend over de pernicieuze
rol van de onafhankelijkheidsbeweging RMS daar. Ik begreep nooit iets
van het conflict, want de berichtgeving in Nederland is slecht.
Gericht op de christelijke kant en zonder de geschiedenis. De oorlog tussen
christenen en Molukkers leek een aardbeving. Je ziet kapotte huizen,
kerken, moskeeën op het avondnieuws. Het gebrek aan analyse heeft
ook te maken met de anekdotische manier waarop vaak documentaires worden
gemaakt. Leuke verhaaltjes, interessante personen, maar geen grotere
verbanden. Televisienieuws wordt al dagelijks gedomineerd door
brokkenspektakels, telkens uit andere gebieden. Al die beelden vloeien
in elkaar over. Huilende mensen, stukken muur die nog overeind staan. De
puinhopen en tranen zijn overal hetzelfde en stompen af. De weggeschoven
wijk in El Salvador lijkt op het ingestorte Bhuj. Verhaaltjes van
geredde mensen. Prakasj Gore overleeft maar hij was net zo lief dood,
want zijn vrouw en negen kinderen zijn weggevaagd. De machteloze kijker
krijgt een gironummer. Maar de verwoesting van de Molukken was geen
natuurramp ook al wordt het zo wel vaak getoond, met gironummer en al.
Voor Het Andere Gezicht was de Nederlandse moslim-Molukker Lani
Ohorella naar de moslim-dorpen gegaan en dat was nieuw. Tot nu toe
kregen we alleen platgebrande christelijke dorpen en hun gevluchte
bewoners te zien. De moslim-dorpshoofden praatten over het suikerfeest
van januari 1999 toen troepen christenen moskeeën in brand staken.
"Ook die van de autochtone moslims", zei een dorpshoofd verontwaardigd.
Hieruit maakte ik op het werd niet nader verklaard - dat zowel
autochtone moslims als christenen bezwaar hadden tegen de immigratie van
moslims van andere eilanden. Beide groepen wilden daar kennelijk actie
tegen ondernemen maar het ontaardde in een strijd tussen alle moslims en
alle christenen. De autochtone moslims verwelkomen nu de allochtonen
voor hulp tegen christelijke plunderaars. Christenen zijn niet alleen
onschuldige slachtoffers.
Ik stelde me de angst en onzekerheid voor na de val van Suharto. Daar
horen profeten en hysterische religieuze manifestaties bij. Vlak voor de
christelijke aanval op de moskeeën gingen er geruchten dat Jezus
Christus zou verschijnen in een wijk in Ambon-stad. Niet alleen
christenen maar ook nieuwgierige moslims togen erheen. Toen Jezus weg
bleef, gingen de gemobiliseerde christenen aan het brandschatten. Het
leger durfde eerst niet op te treden, later kozen ze partij, iedere
soldaat voor zijn eigen geloofsgenoten.
Ik heb al vaak beelden van het verwoeste christelijke dorpje Waai
gezien. Gisteren kwamen de daders van het naburige moslim-dorpje Tulehu
in beeld. Die waren ten strijde getrokken nadat Waai volgens hun zeggen
drie andere moslim-dorpen had platgebrand. Een 'jij of ik eraan'-
situatie. Het was merkwaardig, zei een moslimstrijder, omdat inwoners
van Waai en van Tulehu met elkaar verwant waren. Nu ging de godsdienst
voor. Een déj vu van Bosnië, waar ook
explosies en puinhopen het nieuws overheersten. Van Bosnië hebben
we geleerd dat het machtsvacuüm van een te snelle onafhankelijkheid
de slachting verhevigt. Alle moslims in Het Andere Gezicht waren
tegen onafhankelijkheid. Zij zagen de RMS als een verlengstuk van de
christelijke, Nederlandse macht. Hoe actiever de RMS, des te meer
achterdocht bij de moslims. Plotseling begreep ik hoe precair de rol van
Nederland is in Indonesië. Bemiddeling zit er niet in. Te weinig
gezag onder moslims. Sommige moslims zeiden dat de broederkrijg
inmiddels is afgenomen en ze waren optimistisch over de toekomst. Ik ben
het met de Neder-Molukkers eens dat er meer aandacht moet worden besteed
aan het Molukse conflict, maar goede voorlichting zou wel eens in het
nadeel kunnen uitvallen van de onafhankelijkheidsbeweging.