Noorse schaatsers ontbreken in februari bij de WK allround in Boedapest; afgelopen weekend slaagden ze er bij de EK niet in zich voor dat toernooi te plaatsen. Nooit stond het Noorse schaatsen er zo slecht voor. Olympisch kampioen Adne Søndral houdt als enige de eer hoog.

Door onze redacteur WARD OP DEN BROUW

ROTTERDAM, 16 JAN. Aan het einde van het olympische seizoen 1991-1992 belegde de Noorse schaatsbond een bijeenkomst. "Ons werd verteld dat de bond zich als doel gesteld had het beste schaatsland ter wereld te worden", zegt Johann Olav Koss in het boek 'Effect over communicatie en teambuilding', dat hij in 1997 schreef met de psychologes Heidi en Bente-Marie Ihlen.

In die opzet slaagden de Noren op de Winterspelen van 1994 in eigen land en bij de WK, vooral door de prestaties van Koss, maar al vrij snel daarna daarna raakte het Noorse schaatsen in verval. Met als dramatisch dieptepunt de prestaties van afgelopen weekeinde bij de EK allround in het Italiaanse bergdorp Baselga di Pinè, waar de Noren er bij de mannen noch bij de vrouwen in slaagden zich te plaatsen voor de WK allround, die over een maand in Boedapest worden gehouden.

Beste Noor in de Dolomieten was een zekere Stian Bjørge. Hij werd dertiende. Eén plaats hoger en de Noren hadden één man naar Boedapest kunnen sturen. Bondscoach Geir Karlstad vertaalde het collectieve falen van de Noorse ploeg in de toezegging dat hij bereid was om zijn functie ter beschikking te stellen.

In 1893 werd voor het eerst de WK allround gehouden, in Amsterdam. Onder de negentien deelnemers drie Noren. Sindsdien ontbraken Noorse schaatsers op de WK slechts één keer, in 1896 in Sint Petersburg. Er was geen geld voor die trip. Vele grote Noorse namen later (Mathisen, Ballangrud, Andersen, Johannesen, Maier, Fornaess, Stensen, Stenshjemmet, Storholt, Sjøbrend, Karlstad, Koss) ligt nu een schrijnend gebrek aan kwaliteit ten grondslag aan het ontbreken van de Noren bij de komende WK allround.

Noorwegen groeide uit tot de schaatsnatie die de meeste Europese en wereldtitels in het allroundschaatsen zou veroveren. Koss sloot in 1994 de rij van Noorse kampioenen. In het jaar dat hij in Hamar olympische roem verwierf, werd hij ook de laatste Noor die de wereldtitel zou veroveren, op het door hagel, sneeuw, regen en wind geteisterde buitenijs in Gothenburg. Sindsdien maken de Nederlanders op de allround- WK's de dienst uit.

Voor de Noren gloorde twee seizoenen geleden weer een sprankje hoop, toen Eskil Ervik de bronzen medaille won bij het WK allround. Ervik kwam van ver; in het olympische jaar 1994 eindigde hij kort na de Winterspelen als tiende bij de WK junioren; de wereldkampioen heette toen Jan Bos. Ervik gold toen als een grote belofte. In tegenstelling tot Bos, die nog wereldkampioen sprint zou worden, bleef Ervik het allrounden trouw. Een jaar geleden leek hij in het Vikingschip op weg naar de Europese titel. Die ging uiteindelijk naar Rintje Ritsma, die naar eigen zeggen met tegenwind als gevolg van een openstaande deur langs de baan een betere tien kilometer reed. Ervik won zilver.

Velen dachten dat Erviks opmars naar de kampioenenstatus in het allroundschaatsen slechts een kwestie van tijd zou zijn. 'De nieuwe Koss' werd hij genoemd, maar niets wijst erop dat de 25-jarige schaatser uit Hamar de erfopvolger van Koss is. Zondag reed hij in Baselga een dramatisch slechte tien kilometer. Allergieproblemen stonden vorig jaar na het EK nieuwe successen in de weg en ook dit jaar lijkt zijn gezondheid zijn grootste tegenstander.

Het Noorse schaatsen kent nog maar één echte kampioen, Adne Søndral. Hij was een beloftevolle allrounder - bij de WK junioren won hij in maart 1990 in het Japanse Obihiro de zilveren medaille achter Falko Zandstra en twee jaar geleden eindigde hij bij het WK in Hamar verrassend als zesde maar hij maakte naam als specialist op de kortere afstanden. Hoogtepunt: olympisch goud op de 1.500 meter in Nagano, in februari 1998, na een bloedstollend gevecht met Ids Postma. Komend weekend is hij de Noorse troef bij de WK sprint in Inzell, al maakt hij door een relatief zwakke 500 meter geen kans op de wereldtitel. Op de 1.000 meter excelleerde Søndral dit seizoen in wereldbekerwedstrijden in Azië.

Søndral is meer dan een schaatser. Hij is een nationale held, een sekssymbool. Behalve bij schaatsliefhebbers gewild bij adverteerders, en een regelmatige verschijning in de roddelbladen. Vooral omdat hij is getrouwd met een voormalige Miss Noorwegen. Als de bijna 30-jarige Søndral stopt, heeft het Noorse schaatsen zijn laatste glans verloren.

Volgend jaar kan hij het Noorse publiek nog één keer in eigen land op de banken krijgen: dan wordt de WK sprint verreden in het Vikingschip in Hamar. Dat de enige kunstijsbaan in Noorwegen het grootste deel van het jaar niet over ijs beschikt maar het toneel is van beurzen, feesten en partijen, geeft de deplorabele toestand van het Noorse schaatsen ook goed weer.

Twee maanden geleden was er een pijnlijk incident waarvan Søndral de dupe was. In november was de Norges Skøyteforbund vergeten aan de vooravond van de wereldbekerwedstrijden in het Thialf-stadion een startbewijs voor Noorwegens beste schaatser aan te vragen. Net hersteld van een blessure wilde hij de competitie hervatten in Heerenveen, op de 1.500 meter, maar zonder startbewijs mocht hij het ijs niet op. Onverrichterzake keerde Søndral terug naar huis.

De Noren sneden zich daarmee flink in de vingers. In het vaderland zou de Noorse tv de wedstrijd live in de huiskamers brengen, een rechtstreeks gevolg van Søndrals populariteit. Er was nog een handvol Noorse verslaggevers naar Friesland afgereisd; het zijn in binnen- en buitenland nagenoeg de enige collega's die de talrijke Nederlandse schaatsverslaggevers langs 's werelds ijsbanen tegenkomen. Boedapest - zonder schaatsers en journalisten uit Noorwegen - zal voor hen een voorproefje zijn van het post-Søndraltijdperk.

( a d v e r t e n t i e s )