Bondskanselier Gerhard Schröder gebruikt het gedwongen vertrek van twee ministers als gevolg van de BSE-crisis, om zijn kwakkelende regering te versterken.

Door onze correspondent MICHÈLE DE WAARD

BERLIJN, 10 JAN. In elke crisis schuilt een kans, zei de Duitse CDU- voorzitter Angela Merkel over de zwart-geldaffaire rond oud-kanselier Helmut Kohl. Dat moet ook bondskanselier Gerhard Schröder (SPD) gedacht hebben toen de BSE-crisis een regeringscrisis dreigde te worden.

Het ontslag van minister van Landbouw Karl-Heinz Funke (SPD) en de minister van Volksgezondheid, Andrea Fischer (de Groenen), heeft Schröder aangegrepen om zijn kabinet te versterken. Dat is hard nodig, want Schröders rood-groene coalitie ligt al weken lelijk onder vuur.

Dan gaat het niet eens om de sterren van zijn kabinet, zoals Joschka Fischer (Buitenlandse Zaken) of Hans Eichel (Financiën), die krasjes dreigen op te lopen. Fischer wordt volgende week door de rechter verhoord over zijn jeugdzonden als vechtlustige rebel in de jaren zestig. Eichel is onder vuur komen te liggen omdat hij al te royaal van legervliegtuigen gebruik zou hebben gemaakt om politieke afspraken na te komen.

Maar het debat rondom Joschka's wilde jaren en Eichels ijverige partijbezoeken stelt niets voor vergeleken met de miskleunen van Schröders ministers van Landbouw en Volksgezondheid in de BSE- affaire. Terwijl tal van EU-landen waren getroffen - Engeland het zwaarst - door de gekkekoeienziekte, kreeg Funkes uitspraak "Duitsland is BSE-vrij" nog in november iets hilarisch. Vooral omdat hij niet zei welke bijzondere maatregelen Duitsland dan wel had genomen om van het gevreesde virus gevrijwaard te zijn.

Groot was dan ook de schok toen op 24 november in Duitsland de eerste BSE-koe werd gevonden. Nog groter was de verbazing bij de Duitse consument toen bleek dat Schröders ministers eerdere waarschuwingen van de Europese Commissie en van controleurs in eigen land in de wind hadden geslagen. Volgens Europees Commissaris David Byrne (Consumentenzaken/Volksgezondheid) was Funke al in maart vorig jaar ingelicht over een studie waarin werd gewaarschuwd voor BSE. Het was Byrne een raadsel dat Funke met stelligheid volhield dat in Duitsland geen BSE-gevaar dreigde. Tegelijkertijd wierp Byrne Funke voor de voeten consumenten onvoldoende te hebben geïnformeerd.

Vervolgens bleek dat nergens nonchalanter was gereageerd dan in Beieren, de deelstaat die de boer op de Alm, de Alpenweide, hoog in het vaandel heeft staan. Europees onderzoek wees uit dat in 1998 zo'n 200 hersenmonsters van BSE-verdachte koeien naar het laboratorium waren gestuurd. Maar van de 158 monsters werden er slechts 24 getest. Ook was op het Beierse ministerie van Landbouw al vijf jaar bekend dat bij de helft van alle proeven met koeienvoer delen van verboden diermeel werd gevonden. Een groep van 700 boeren heeft intussen een strafklacht ingediend tegen de Beierse regering vanwege het achterhouden van informatie.

Toen ook nog aan het licht kwam dat een brief, waarin op BSE-gevaren werd gewezen, twee weken in Berlijn op het ministerie van Volksgezondheid ronddwarrelde zonder dat minister Fischer deze onder ogen kreeg, was duidelijk dat er het nodige aan de onderlinge communicatie haperde tussen diverse ministeries, deelstaten en controlerende instanties.

Ook sloeg Fischer de plank lelijk mis toen ze weigerde in te gaan op Byrne's waarschuwingen over BSE-risico in Duitse worst. Er was geen enkele reden om de situatie te dramatiseren, vond Fischer. Maar ze moest enkele dagen later worst uit de winkels laten halen.

In plaats van een weloverwogen strategie binnen de coalitie te bespreken, laadde Funke nog meer kritiek op zich met gedicht waarin hij de spot dreef met z'n vak. Ook bleek dat Funke zich liever terugtrok op zijn boerderij dan aan een ingrijpende verandering van de bestaande landbouwpolitiek te moeten meewerken.

Ook al lijkt de regering volgens de Frankfurter Allgemeine Zeitung op een "draaideur voor politici op doorreis", nu al zeven ministers zijn opgestapt, Schröder heeft de kans aangegrepen om zijn kabinet te versterken. Ulla Schmidt lijkt een geëigende minister om het gezondheidsstelsel te hervormen. Met Renate Künast (Groenen) bewijst Schröder hervorming van de landbouw niet uit de weg te gaan en zijn reputatie van moderniseerder te willen behouden.

( a d v e r t e n t i e s )