WIM KÖHLER
Medicijnen, het medicijnenboek van Ivan Wolffers, waarin hij zin en onzin van de in Nederland verkrijgbare medicijnen behandelt, is sinds 1977 een bestseller. Net als het net zo kritische, iets praktischer Geneesmiddelen in Nederland van Lucas Reijnders, Arnold Vulto en Henk Buurma.

Wolffers' tekst blijft wat wetenschappelijker en hij berijdt soms een stokpaardje waar iemand met een verstopte neus die koortsachtig op zoek is naar informatie over een snotoplosser niet naar zoekt. In zijn tekst over 'medicijnen tegen' schrijft Wolffers bijvoorbeeld bijna aan het begin: "Het meeste succes hebben we wonderlijk genoeg nog geboekt in de ontwikkeling van middelen tegen het hiv-virus, terwijl het een virus is dat we relatief kort kennen." Wat wil de schrijver met dit cryptische zinnetje zeggen? Twintig jaar geleden ging iedereen aan hiv zeker dood (en aan verkoudheid en griep bijna nooit). Dus zo wonderlijk is een aids-medicijn niet. In het Westen begon aids als een ziekte onder homoseksuelen. De kracht waarmee ze er aandacht voor vroegen was wel een wonderlijke ontwikkeling. En nu hiv vooral een probleem van arme landen is, besef je bij het lezen van die zin weer eens dat de levensverlengende medicijnen er wel zijn maar dat de meeste patiënten ze niet kunnen betalen. Voor wie dat allemaal niet weet, of niet wíl weten, is zo'n betwetertje weinig zinvol. Het boek is verder een praktische gids. Vorig jaar is Wolffers boek ook op cd-rom uitgebracht. Het voordeel van een cd-rom is de zoekfunctie. Het is een koud kunstje om de hele tekst te doorzoeken naar een woord of een combinatie van woorden. Het boek bevat een register op geneesmiddelnaam en duidelijk hoofdstuktitels (zoals astmamiddelen, bloeddrukmiddelen) die het heel toegankelijk maken. De cd-rom biedt ook dat register op geneesmiddelen, maar de hoofdstukindeling is niet te zien. Wel bestaat de mogelijkheid te zoeken op volledige tekst en op klachten. Beide nieuwe mogelijkheden voldoen niet. Wolffers' tekst is niet op klachten gestructureerd. Wie op 'koorts' zoekt komt op een bladzijde over 'griep en verkoudheid' terecht waar niets over koorts in staat. In de daaronder liggende doorklikpagina's staat bijna niets over koorts. De omschrijving en behandeling van de ziektebeelden en klachten ontbreken. Wolffers' boek is geen medische gezinsencyclopedie, maar een nuttig boek over werking en bijwerking van medicijnen.

Wie aangeeft te willen zoeken op 'volledige tekst' krijgt toch een trefwoordenlijst te zien. Daarin ontbreken woorden als het en de. De selectie van wel opgenomen woorden is lachwekkend. Het woord 'veel' ontbreekt, maar 'veler' brengt de zoeker naar de zin: 'Tot veler verbazing keurde de Amerikaanse FDA het middel in 1998 niet zomaar goed.'Vervelender is dat de zoekmachine selecteert op hoofdlettergebruik. Neem het eerste woord uit de alfabetische lijst: aambeien. Wie Aambeien aanklikt krijgt tekst over aambeimiddelen met een lokale verdover en over aambeimiddelen met corticosteroïden. Maar wie de hoofdletter negeert en aambeien als trefwoord klikt krijgt er ook nog tekst over onschuldige aambeimiddelen bij. Wat de corticosteroïden en de lokale verdovers toch in een ander daglicht plaatst. De tekst van het boek is onder een zoekmachine van het bedrijf AND gestopt. Het Groene Boekje (met de offiële spelling van Nederlandse woorden) op cd-rom werkt er prima. Maar bij Wolffers' boek zijn er onderdelen weggelaten of verdwenen, terwijl de gebruiksaanwijzing daar nog wel naar verwijst. De omzetting van boek naar cd-rom is nutteloos. Wie op het beeldscherm snel informatie over werking en bijwerking van geneesmiddelen wil, kan de officiële bijsluiterteksten bekijken op www.nefarma.nl. De nieuwste middelen staan op de site van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (www.cbg-meb.nl).

Medicijnen 2000-2001, Uitgeverij Contact, cd-rom f89,00, boek f59,90

Eerder verschenen in deze rubriek:

Eerder verschenen artikelen in het archief.

( a d v e r t e n t i e s )