F I L M V O O R A F :
Op de rand van zin en waanzin
JOYCE ROODNAT
Het was wachten en wanhopen en
wedden op verkeerde paarden, maar Hollywood is gered: temidden van het
stel zeephoofden la Leonardo DiCaprio en mooie jongens als Keanu Reeves
en Kevin Bacon die wel goed zijn maar instabiel, bestond hij allang.
Sean Penn.
Sean Penn is de klassieke filmacteur, de redding van zijn generatie -
met het talent van Robert De Niro, de onweerstaanbaarheid van Clint
Eastwood, het effect van Tommy Lee Jones. En nog veel meer, want Sean
Penn overstijgt zulke categorieën. Elke rol schenkt hij iets
onbestemds. Je leert zijn personages kennen, maar nooit helemaal. Want
elk mens moet de ander een raadsel blijven, zo niet dan wordt zo'n
personage een formule, en Penn weet dat.
Een acteur van de klasse van Sean Penn redt soms films en dat doet hij
met She's So Lovely (1997) van Nick Cassavetes. Het is een
wanhopig onhandige film, naar een scenario van Nicks vader, de
legendarische cineast John Cassavetes, en stilistisch schaamteloos naar
diens films gemodelleerd: in ruwe beelden, schijnbaar
geïmproviseerd en zogenaamd betrapt door de camera, dwarrelen er
twee drinkies door de scènes. Een vrouw en een man, zij
met een in elkaar gebeukt gezicht, hij ongecontroleerd teder en met de
zorgelijkste blik van het westelijk halfrond onder zijn gefronste
voorhoofd. Ze hebben elkaar en ze hebben de kroeg en dat zou genoeg zijn
als de man niet nog iets had. Hij balanceert op de rand van zin en
waanzin, gaat de wereld te lijf met een manische energie die gemakkelijk
omslaat in geweld.
Een klein uur volgen we het tweetal en hoewel Nick Cassavetes dramatisch
gesproken steek na steek laat vallen, zien we een schitterende film.
Dankzij Sean Penn. Wartaal krijgt uit zijn mond mystieke betekenis, je
begrijpt hem niet en toch snap je hem en je wilt meer van hem horen, hem
steeds weer zien. Geslepen als een straatkater geeft Penn de man
gestalte, maakt aangrijpend waar hoe hij steeds meer doordraait.
Tenslotte belandt hij in een inrichting, gadegeslagen door zijn hoekige
vrouw, die hij de mooiste van de wereld vindt. Tot zover helemaal goed.
Was She's So Lovely hier geëindigd, dan was het een wonder
van een korte film geweest, maar hij gaat nog ruim een half uur door.
'Tien jaar later' lezen we en we zien de vrouw terug in een luxueus
burgerbestaan, met een gesoigneerde echtgenoot en drie bokkige
dochtertjes. De man uit haar verleden wordt ontslagen uit het gesticht.
Hij komt haar direct halen, en daarop laat Nick Cassavetes zijn film
volledig ontsporen. Hij zoekt zijn heil bij wilde camerahoeken, hij
probeert het met tegendraadse acteursregie - niets helpt. Dat de vrouw
in de grauwe loser haar enige prins herkent, maakt Cassavetes
niet waar. Dat we tegen de klippen op toch in haar vlucht met hem
geloven, komt door Sean Penn. Bedwelmd door jarenlange psychiatrische
zorg die je in zijn ogen ziet resoneren, laat zijn hysterische euforie
zich steeds minder beheersen. Hij kust haar wakker en voert haar mee.
Naar de hemel in de hel.
She's So Lovely (Nick Cassavetes, VS, 1997), Ned.3, 23.35-1.10u.