Door onze correspondent
BRUSSEL, 1 DEC. De banken die miljoenenkredieten hebben uitstaan bij het in moeilijkheden verkerende Vlaamse spraaktechnologiebedrijf Lernout & Hauspie (L&H) hebben in een zeer ongebruikelijk actie zelf de kredietomvang bekendgemaakt.

Het gaat om kredieten zonder zekerheidstelling. De Belgische KBC Bank, met 178 miljoen euro (bijna 400 miljoen gulden) grootste geldschieter, noemt in een verklaring "de recente en uitzonderlijke ontwikkelingen" als reden voor de gegevensverstrekking over een individueel kredietdossier. Een woordvoerder van de voormalige Kredietbank wees desgevraagd op de " mediatiek" en bekendmakingen van L&H zelf dat financiële jaarverslagen niet kloppen en in Zuid-Korea geld door malversaties bij een dochter is verloren. Fortis Bank maakte gisteren bekend 125 miljoen dollar bij L&H te hebben uitstaan. Een woordvoerder noemt als reden dat andere banken in het consortium eerder mededelingen deden. Een consortium van KBC, Fortis, Artesia, Deutsche Bank en Dresdner Bank gaf L&H een lopend krediet van 430 miljoen dollar (ruim 1 miljard gulden). De banken zegden L&H deze week de wacht aan, waarna het bedrijf surseance vroeg.

Gisteren werd bekend dat L&H door malversaties in Zuid-Korea mogelijk een strop van 100 miljoen dollar lijdt. Oprichter en aandeelhouder Jo Lernout zegt in een interview met de Financieel Economische Tijd niet te weten wat precies is gebeurd. Hij heeft vertrouwen in de toekomst wegens de grote technologiekennis van L&H. "Het zou toch hallucinant zijn indien dit schip, dat een schat aan boord heeft, zou zinken in het zicht van de haven."

Spraakmakend circus

In Ieper is Lernout & Hauspie het gesprek van de dag. De slager, de bakker, iedereen heeft geld gestoken in het West-Vlaamse spraaktechnologiebedrijf dat nu in surseance verkeert. Toch blijven velen het vooral voor oprichter Jo Lernout opnemen. De 'goochelaar' die met computers kan praten zou zelf slachtoffer zijn van de financiële 'whizkids' die hij bij het bedrijf haalde. "De mensen hingen aan zijn lippen."

Door Hans Buddingh'

De Vlaamse televisie herhaalt de laat ste weken nogal eens de beelden van Jo Lernout die tot zijn computer spreekt. Op zijn commando floept prompt de tl-verlichting aan. En ook de gordijnen gehoorzamen blindelings aan zijn commando's. Het optreden van Jo Lernout heeft iets van dat van een circusartiest of goochelaar. Jarenlang kon de West- Vlaamse 'techneut' zijn streekgenoten in en rond Ieper en hen niet alleen betoveren. Overal in kleine zaaltjes deed Lernout tot voor enkele jaren nog zelf presentaties om zijn gehoor te verleiden spaarcenten in het spraaktechnologiebedrijf Lernout & Hauspie te steken. En met succes. Slagers, bakkers, restauranthouders en kleine spaarders, allemaal hebben ze geld gestoken in de firma.

"De mensen hingen echt aan zijn lippen", zegt Danny Benoot. De 39- jarige zelfstandig financieel adviseur en lokaal voorzitter van de liberale partij VLD houdt kantoor in het sfeervolle centrum van Ieper. Ofschoon Benoot volgens eigen zeggen altijd tot voorzichtigheid maande, heeft hij heel wat plaatsgenoten overenthousiast in L&H zien beleggen. Benoot schat dat zeker de helft van de werkende bevolking in Ieper aandelen in L&H heeft. Zelf deed Benoot, die Lernout persoonlijk goed kent, ook mee. Vorig jaar nam hij winst om deze weer in het bedrijf te investeren. Dit geld verspeelt hij misschien nu L&H wankelt tussen een faillissement en een afgeslankte voortzetting. De meeste inwoners van Ieper houden liever de kaken op elkaar bij vragen over hun beleggingen.

In de ruime glazen entreehal van het bakstenen bedrijfsgebouw van L&H heerst deze middag absolute rust. Klokken met de tijd in Ieper, Boston en Tokyo onderstrepen de internationale allure van het spraaktechnologiebedrijf. Enkele uren later zal vanuit Ieper het bericht de wereld in worden gestuurd dat Lernout & Hauspie uitstel van betaling heeft aangevraagd.

Precies een jaar geleden werd hier op het vlakke Vlaamse land Flanders Language Valley geopend. Het is een verzameling van enkele tientallen, meest kleine technologiebedrijven, een dienstencentrum en een congreszaal. Het gebouw van L&H is verreweg het grootste. Hier werkt ongeveer een derde van het totaal van 800 werknemers van de 'Vlaamse taalvallei'. Vlakbij bewerken de boeren nog hun vette akkers, iets verder zijn de contouren van het middeleeuwse centrum van Ieper zichtbaar.

De opening van Flanders Language Valley vorig jaar november door kroonprins Philippe was zeker voor Vlaanderen een waar media-event. Vrijwel alle prominente Vlaamse politici lieten zich er zien. "Ik zat pas op de derde rij", zegt de Ieperse burgemeester Luc Dehaene met een glimlach.

Bij de totstandkoming van dit micro Silicon Valley in de West- Vlaamse klei hebben politici uit heel Vlaanderen een belangrijke rol gespeeld. De fel-Vlaamse christen-democraat Luc van den Brande was als (toen nog) premier van Vlaanderen een van de voortrekkers. De toenmalige Ieperse burgemeester Paul Breyne, inmiddels gouverneur van West- Vlaanderen, speelde een nog belangrijker rol. "Er was fierheid dat de bescheiden Vlaamse Westhoek voldoende werkkracht heeft om ook in de nieuwe technologie en de nieuwe economie een rol te spelen", zegt Breyne. "Deze streek is sterk agrarisch en heeft altijd weinig industrie gehad, al is daar de laatste jaren wel verandering in gekomen. We wilden meer diversificatie. In dat proces was de oprichting van Lernout & Hauspie een hefboom."

Gouverneur Breyne onderstreept dat de rol van de autoriteiten zich altijd heeft beperkt tot het scheppen van infrastructuur en investeringsfaciliteiten. Hij verwerpt kritiek in sommige financiële kringen dat Vlaamse politici zich vanuit een Vlaams nationaal sentiment te veel met Lernout & Hauspie hebben geëngageerd, waardoor de beleggerseuforie tot zulke grote hoogte kon groeien. Nauwelijks twee maanden geleden sprak gouverneur Breyne nog publiekelijk zijn vertrouwen uit in Lernout & Hauspie, dat toen al zwaar onder vuur lag na publicaties in de Amerikaanse zakenkrant Wall Street Journal over onjuiste financiële rapportages. Ook had hij het over mogelijke pogingen tot "destabilisatie" van het bedrijf vanuit het buitenland. De gouverneur onderstreept desgevraagd dat hij vooral waardering "voor de personen" van Jo Lernout en Pol Hauspie uitsprak. Volgens ingewijden zou de gouverneur zijn uitlatingen hebben gedaan op instigatie van het Belgische koninklijk huis, maar hijzelf noemt dat "niet juist".

Jo Lernout en Pol Hauspie allebei af komstig uit de Vlaamse Westhoek stichtten hun bedrijf in 1987. Lernout geldt vanaf het begin als de technische verkoper. Hauspie is de man van de financiën. Aanvankelijk heet de firma nog Lernout Speech Products, maar de beide heren kunnen zo goed overweg dat de naam wordt veranderd in Lernout & Hauspie. Aanvankelijk hadden de stichters alleen de beschikking over eigen middelen en bescheiden bankleningen. Hauspie bracht geld in uit de verkoop van een softwarebedrijf. Met de beursgang naar de New-Yorkse Nasdaq eind 1995 kreeg L&H de wind in de zeilen. Het grote publiek begon de twee ondernemers uit de Vlaamse Westhoek te ontdekken. In 1997 nam de Amerikaanse softwaregigant Microsoft een klein aandeel van 5 procent in L&H en chipsreus Intel (1,25 procent) deed hetzelfde. De Vlaamse overheid had al veel eerder haar vertrouwen getoond door een participatie via de Gewestelijke Investeringsmaatschappij Vlaanderen (GIMV).

Vanaf het begin was er voor L&H het spanningsveld hoe de spraaktechnologie in tastbare marktresultaten om te zetten. Dat probleem is nu zeker niet minder, want de concurrentie van grote en kleine bedrijven neemt volgens deskundigen toe. Hier kunnen de namen van de Vlamingen Gaston Bastiaens en Nico Willaert niet ongenoemd blijven. Zij stapten na de eerste negatieve berichten op. Even later deden Jo Lernout en Pol Hauspie (nog altijd de belangrijkste aandeelhouders) als co- voorzitters hetzelfde, waarna Roel Pieper (ex-Philips) als voorzitter van de raad van commissarissen werd binnengehaald. Gaston Bastiaens komt oorspronkelijk van Philips in Hasselt, waar hij een aandeel had in het succes van de cd-rom en muziek-cd, en werkte daarna in de Verenigde Staten bij onder meer computerfabrikant Apple. Hij wordt gezien als de man achter de grote reeks overnames, waaronder Amerikaanse firma's als Dictaphone en Dragon. Bastiaens had enige reputatie opgebouwd om journalisten met kritische vragen af te blaffen. In de krant Financieel Economische Tijd werd Nico Willaert, ex-directeur van een Mechelse fabriek voor machine-onderdelen, onlangs omschreven als de 'man met het gouden adressenboekje'. Hij legde volgens publicist Piet Depuydt ('De Spraakmakers') contacten in de Amerikaanse financiële wereld en de Vlaamse politieke wereld. Ook is Willaert de man van het franchise-concept 'Language Development Companies' (LDC's). Het was onder meer dit concept dat L&H in zulke grote problemen bracht na publicaties in de Wall Street Journal over 'spookfirma's' in Singapore en 'niet bestaande klanten' in Zuid-Korea.

Jo Lernout omschreef de zeventien LDC's twee maanden geleden tijdens een persconferentie waarop hij voor het eerst reageerde op een reeks negatieve publicaties, als 'taalfabrieken'. In die bedrijven, waarvan een aantal om fiscale reden in Singapore is gevestigd, werken lokale linguisten aan taaldatabestanden. Over de licentiecontracten bestaat grote onduidelijkheid. Volgens het gezaghebbende Vlaamse zakenmagazine Trends komt de constructie erop neer dat nu al inkomsten konden worden geboekt, terwijl uitgaven naar de toekomst werden verschoven. Omzet en winstcijfers van L&H werden daardoor zeer ondoorzichtig.

Begin deze maand moest L&H toegeven dat in de jaarverslagen over 1998, 1999 en de eerste helft van 2000 "onregelmatigheden" bevatten. Huisaccountant KPMG moest zijn rapport intrekken. De Amerikaanse beurstoezichthouder SEC is al enige tijd aan een onderzoek bezig na klachten van Amerikaanse aandeelhouders. Het parket in Ieper startte vorige week een opsporingsonderzoek (naar onbekenden) wegens mogelijke malversaties. Onlangs kwam ook nog het durfkapitaalfonds 'Flanders Language Valley Fund' in moeilijkheden door malversaties van een Zuid- Koreaanse directeur van een L&H-dochter. De door Lernout en Hauspie opgerichte stichting Sail Trust, dat onder voorzitterschap van ex- premier Jean-Luc Dehaene wereldwijd met lokale overheidssteun 'taalvalleien' als in Ieper moest oprichten, onderneemt geen nieuwe activititeiten meer. Dat L&H deze week surseance moest aanvragen, nadat banken het bedrijf de wacht aanzegden, was nauwelijks meer een verrassing. Volgens financiële deskundigen is het voor L&H 'over en uit' indien kan worden aangetoond dat daadwerkelijk van fraude bij het Ieperse bedrijf sprake is geweest. De claims die dan volgen kan L&H nooit opbrengen.

Projectleider Johan Thijs van Flanders Language Valley hoopt dat buitenlandse partners voor L&H uitkomst brengen. Dat zou volgens hem zelfs de belangstelling voor vestiging in de 'vallei' kunnen vergroten. Hij spreekt vooralsnog van "business as usual". Ook de Ieperse burgemeester Luc Dehaene (geen familie van de ex-premier) hoopt op buitenlandse partners voor L&H. Een eventueel failliet van L&H hoeft volgens hem geen dramatische gevolgen voor de stad te hebben. "Er komen elk jaar vierhonderdduizend toeristen naar Ieper voor de oorlogsgraven en het Flanders Field Museum", zegt hij. "En het economisch draagvlak is sterk verbreed door het aantrekken van bedrijven met investeringsfaciliteiten en Europese structuurfondsen. We hebben ook de ruggengraat van de kleine en middelgrote ondernemingen."

De lokale basketclub Athlon Ieper, die met sponsorgeld van L&H vrijwel de hele ploeg van Antwerpen opkocht en nu aan de leiding gaat in de hoogste klasse, is waarschijnlijk het eerste slachtoffer van de crisis bij L&H. En dan zijn er nog de bewoners van Ieper die slapeloze nachten hebben, omdat ze hun spaargeld in L&H staken of er zelfs geld voor leenden. Wat te denken van al die analisten die nog zo lang koopadviezen gaven? Hoofdredacteur Dieter Haerens van Insider Beleggen, zelf nooit een echte believer in L&H, wil hun niet te hard vallen. "Ze zijn misleid door de verkeerde cijfers van het bedrijf." Wel zet hij vragen bij de volgens hem gebrekkige 'Chinese muren' tussen afdelingen van Belgische banken, waardoor belangenvermengingen optreden. Zo zou kredietverscchaffer KBC Bank met L&H actief worden in internet, een project dat later werd afgeblazen. KBC Securities was nog het langst positief over L&H. "Ik weet ook van een regionaal bankkantoor, namen noem ik niet, dat nog in september een bus zakenrelaties naar Flanders Language Valley reed, om daarmee te laten zien dat het toch wel goed moest zitten."

( a d v e r t e n t i e s )