Ontmaagdingspop

Tieneridool Britney Spears is bewust maagd en voor Tony Blair hét voorbeeld voor de Britse jeugd. Nog nooit was maagdelijkheid zo verleidelijk.

door Stine Jensen

Gezien op MTV: tieneridool Britney Spears in haar videoclip Oops! I did it again. Ze ligt in een wit spinnenweb. Ze draagt een wit topje, haar navel is bloot. Daaronder een kort wit rokje. Ze heeft haar knieën licht tegen elkaar aangedrukt en haar armen horizontaal gespreid, als een crucifix. Mannen dansen om haar heen en zij zingt: 'You think I'm in love/ that I'm sent from above/ I'm not that innocent'.

De Amerikaanse popzangeres Britney Spears is een paradoxaal fenomeen. Ze ziet er uit als een sexy vrouw die zelfbewust verleidt en graaiende mannen naar believen naar haar hand zet. Deze girl heeft geen seksuele voorlichting meer nodig, ze is de onschuld voorbij. Maar tegelijkertijd hult de achttienjarige zich in maagdelijk wit. Ze krult zich even in een foetushouding, om twee seconden later de lijdende houding van onschuld bij uitstek aan te nemen, terwijl ze haar knieën tegen elkaar aan duwt, waarmee ze lijkt te zeggen: ik ben nog maar een babygirl en hier komt niemand met zijn handjes tussen! De Britse premier Tony Blair riep Britney Spears onlangs uit tot het voorbeeld voor de jeugd, omdat zij te kennen heeft gegeven niet te geloven in seks voor het huwelijk. Aanleiding was een schrikbarende toename van het aantal tienerzwangerschappen in Groot-Brittannië. De 'Sextistics', zoals de geboortestatistieken in Engeland worden genoemd, meldden dat ieder jaar 90.000 tieners zwanger worden, en dat Groot-Brittannië daarmee het hoogste aantal kent van heel Europa (zes keer zoveel als in Nederland). Om dat aantal terug te dringen pleitte Blair in zijn Teenage Pregnancy Strategy voor een terugkeer naar traditionele normen en waarden: als maagd het huwelijk in. 'Kids, it's ok to be a virgin' en 'Virgin. Teach your children it's not a dirty word' zijn de campagneleuzen. Met de populaire Britney Spears als boegbeeld denkt Blair een gouden troef in handen te hebben. Want Britney is een typische girl next door. Haar lievelingskleur is 'baby blue', haar favoriete acteurs zijn Tom Cruise en Leonardo DiCaprio en ze houdt van lekker winkelen en kletsen met vriendinnen. Haar trouwste fans, meisjes tussen de tien en vijftien jaar, dromen ervan om Britney's beste vriendin te zijn en doen hun best zoveel mogelijk op haar te lijken.

Britney Spears is afkomstig uit Kentwood, een klein religieus dorp in de Verenigde Staten, waar ze als vierjarige voor het eerst optrad in de plaatselijke kerk. Wie louter haar songteksten en clips bekijkt, zou het niet verwachten, maar de teenqueen is diep gelovig. In interviews en op haar cd's bedankt ze God voor haar dans- en zangtalent en koppelt dit in één adem aan haar maagdelijke voornemens: 'Ik geloof niet in seks voor het huwelijk. Ik geloof niet in drugs of roken. Ik geloof in God'. Smachten maar wachten, dat is haar motto.

'Leve de kuisheid!' is dat niet wat ouderwets? Wie een dagje naar MTV kijkt, krijgt immers de tegengestelde boodschap: seks is cool. En daarom moet een kuisheidsboodschap, dat heeft Blair goed begrepen, niet door een politicus van middelbare leeftijd in een grijs pak worden verkondigd, maar in een smakelijke verpakking worden verstopt. Als een conservatieve boodschap als een lekkere hoestdrank naar binnen moet glijden, dan moet je degene die de lepel vasthoudt een aantrekkelijk voorkomen geven.

Een geslaagd voorbeeld daarvan is te zien in de film Keeping the Faith (Edward Norton, 2000), waarin twee jonge mannen, een rabbijn en een pastoor, allebei hip en aantrekkelijk met leren jacks en zwarte zonnebrillen, er traditionele ideeën op nahouden: geen seks voor het huwelijk. Maagdelijkheid en religie - net als bij Britney Spears gaan die twee hand in hand - zijn gerestyled tot trendy accessoires van een benijdenswaardige levensstijl.

Een boodschap over seks via popmuziek en popmuzikanten is zo gek nog niet. Want als popmuziek ergens over gaat dan is het wel seks. Volgens John Gray Peatman zijn er globaal drie soorten popnummers aan te wijzen: de happy in love-song, de frustrated in love-song en de looking for sex-song. De Britse popprofessor Simon Frith zei het nog kernachtiger: 'What pop songs are really about are formulas of love'. Popmuziek, zo stelde hij, draagt op symbolisch niveau boodschappen over seks, relaties en liefde over aan jongeren. Een kleine inventarisatie langs de geschiedenis van de door vrouwen bezongen ontmaagdingspop levert het volgende op. Er zijn grofweg twee archetypen van vrouwelijke seksualiteit, maagd en hoer, tegenwoordig ook wel good girl en bad girl genoemd, die steeds weer de popboodschap over vrouwelijke seksualiteit bepalen. Kort samengevat: de good girl werd een bad girl, gevolgd door de weigering om in een van beide categorieën te denken, tot de herwaardering en de perfecte symbiose van beide categorieën.

Soullady en gospelster Betty Wright scoorde een megahit met het opzwepende sensuele Tonight is the night (1978). Daarin zong ze over een jong meisje dat voor de eerste keer de liefde bedrijft en 'tot vrouw wordt gemaakt'. Beleefd als ze is verontschuldigt ze zich: 'Hope you're not impatient after waiting so long'. De penetratie wordt ritmisch nagebootst op het drumstel, terwijl Wright 'uh..uh.. pure love' uitstoot. Een beetje ondeugend? Wright slaat gauw een kruisje. 'Let's just pray its true love we found'. Tonight is the night werd gevolgd door Let's get married.

In hetzelfde jaar verscheen de tienermuziekfilm Grease (1978). Olivia Newton John speelde Sandy, het schoolvoorbeeld van het brave meisje dat geen seks wil met de stoere Danny, gespeeld door John Travolta. Maar in iedere good girl schuilt een bad girl. Sandy ondergaat een geweldige metamorfose tot supervrouw met hoge hakken, leren broek en nonchalante sigaret, die de man van haar dromen met gemak aan haar voeten legt. Hopelessly devoted to you werd op het laatste nippertje 'I need a man who can keep me satisfied'.

De bekendste uitbuiter van het bad girl-imago is ongetwijfeld Madonna. In Like a Virgin (1984) zong ze over maagdelijkheid, maar zag ze eruit als iemand die zojuist het bed uit kwam rollen. 'What a Tramp' kopte The New York Post. Een hilarische maar overtuigende diepte- analyse van een aantal mafiosi in Quentin Tarantino's spraakmakende debuutfilm Reservoir Dogs maakt duidelijk dat een bad girl doet alsof ze maagd is. 'It is all about a girl who gets a fuck with a big dick. The song is a metaphor for big dick. It hurts her like it did the first time. Hence, like a virgin.'Feministisch getinte ontmaagdingsliederen uit de jaren negentig zijn meestal wat minder zonnig en maken korte metten met zowel het romantische good girl-ideaal van Betty Wright en Sandy uit Grease, als met de bad girl. De vrouw die op liefde uit is, moet in zijn voor seks; liefde en seks zijn een one-package deal. De good girl is niet realistisch en de bad girl kan denken dat zij de touwtjes in handen heeft, maar ruimte voor gevoelens van intimiteit of afhankelijkheid zijn niet mogelijk. In Professional widow zingt Tori Amos verbitterd: 'Give me peace/ love/ and a hard cock/ because you can't have/ one without the other'.

En Britney Spears? Welke symbolische boodschap over seks, relaties en liefde draagt zij over? Met haar hit Baby one more time brak ze als zeventienjarige door en kwam op nummer één in de Amerikaanse Billboard-hitlijst. Ze zag er meisjesachtig uit, ergens tussen een vrouw en een kleuter in. Met twee op en neer dansende vrolijke paardenstaartjes, een kort rokje, een naveltruitje en een guitig stropdasje deed ze haar lenige dans- en gymnastiekpasjes. De titel Baby one more time suggereert seks, maar in feite gaat deze songtekst over een meisje dat wacht op een teken van liefde van haar grote vlam. Britney's debuut-cd Baby One More Time staat vol met romantische rijmelarij en doet soms zelfs een beetje denken aan een opgepompte poppy jaren negentig versie van Olivia Newton Johns Hopelessly devoted to you. 'I'm sitting here alone up in my room/ I'm looking at a picture in my hand/ my loneliness is killing me' zingt Britney, en ook 'Just call out my name/ and I will be there/ just to show you how much I care'.

Voor haar tweede cd verruilde Britney het gymnastiekwerk in het schoollokaal voor niet mis te verstane fuck-me-danspasjes. Opnieuw speelt de good girl met de gedachten van een bad girl: Oops! I did it again gaat namelijk niet over seks, al is er de spannende suggestie. Het gaat over een meisje die - oops! - alweer een jongen om haar vinger windt en hem laat denken dat hij meer voor haar betekent, terwijl dat niet zo is. Het onzekere en zwijmelende meisje die in haar eentje op haar kamer met een foto in haar handen zit, is een grrrl geworden die bepaalt wat ze wil en met wie. Born to make you happy van haar eerste cd maakte plaats voor een cover van de Rolling Stones rockklassieker I can't get no satisfaction (waar ze overigens de expliciete verwijzingen naar drugs uithaalde en er een girlstatement aan toevoegde 'I got my own identity, ugh!'). Het gevoelige zwijmelnummer Don't go breaking my heart transformeerde ze tot de ferme discorap Don't go knocking my door. Britney verruilde de paardenstaartjes en het schooluniform voor een strak rood leren broekpak waar haar borsten uitknallen, waardoor ze meer wegheeft van een blanke Janet Jackson dan van popengel Olivia Newton John. Gevraagd naar deze nieuwe levensfilosofie antwoordt Britney Spears niet meer in termen van winkelen en favoriete filmsterren, maar zegt ze: 'Je moet zelfvertrouwen hebben en weten wat je wilt in het leven. Weet je, je hebt mannen niet nodig - alleen maar zelfvertrouwen. Al dat girlpower-gedoe past uitstekend bij mij!'Girlpower? 'Ze dragen wonderbra's, bustiers, micromini's en fuck-me pumps. Ze proberen er uit te zien als Barbie en te praten als Gloria Steinem', schreef een Engelse recensente. Barbie, Gloria Steinem en Maria, in het geval van Britney Spears. Want Britney Spears mag dan volwassen zijn geworden op het podium, in haar interviews klinkt ze nog altijd als een wat verlegen meisje dat zegt te zullen wachten met de eerste keer. Een meisje dat zegt dat ze topjes van latex draagt omdat ze lekker wil kunnen bewegen bij het dansen, niet om seksueel opwindend te zijn. Een meisje dat geschokt reageert als opgemerkt wordt dat ze steeds meer 'Titney' Spears wordt, een seksbom. Britney Spears is de perfecte symbiose: een bad- en goodgirl in één, een onschuldige schuldige die wel weet wat seks is maar het nog nooit gedaan heeft. Een meisje dat 'oops!' kirt maar dat laat volgen door de volwassen woorden 'I did it again'. Een girl wier girlpower eruit bestaat dat ze zelf bepaalt hoe lang ze wil wachten en zelf haar ontmaagdingspartner uitzoekt.

Terug naar Blair en zijn pleidooi voor de nieuwe maagdelijkheid. Wanneer een politicus zich inlaat met popmuziek en popmuzikanten gaat aanprijzen, hoopt hij meestal dat de populariteit van de ster op hem zelf afstraalt. Peilingen hebben uitgewezen dat Blairs populariteit is gedaald en dat hij aan geloofwaardigheid heeft ingeboet. Nadat zijn eigen tienerzoon betrapt is op dronkenschap in het openbaar, werd uit de doeken gedaan dat Blair vroeger in een rockband speelde en wiet zou hebben gerookt. Reageerde zijn prins Charles nog wat onwennig op een spontane kus van een Spice Girl, Blair hoopt wellicht dat zijn flirt met de vlekkeloze Britney Spears zijn gedeukte imago kan oppoetsen.

Misschien dat Blair met zijn bezorgdheid over tienerzwangerschappen kan rekenen op de waardering van bezorgde ouders, maar of Britney Spears de jeugd werkelijk tot een positieve herwaardering van maagdelijkheid kan aansporen, valt te betwijfelen. Want terwijl Britney's jeugdige vrouwelijke fans, de Britney Spearsabees, voornamelijk geïnteresseerd zijn in het uiterlijk van de zangeres en haar zang- en danskwaliteiten, bekvechten de jongens (8-88 jaar) die haar leuk vinden intussen om het 'ontmaagdingsrecht' op Britney Spears. De zangeres heeft extra bewaking moeten inzetten omdat zij voortdurend belaagd wordt met e-mail waarin jongens en mannen zich opwerpen als enthousiaste vrijwilliger om Britney seksueel wegwijs te mogen maken. Geconfronteerd met de nieuwe maagdelijkheid steken de ontmaagdingsfantasieën ogenblikkelijk de kop op. Niet seks, maar het uitstellen daarvan is het sterke handelsmerk van Britney Spears en dat prikkelt de zinnen als nooit tevoren.

Britney Spears treedt morgen, op 4 november, op in het Gelredome in Arnhem. Haar nieuwe cd Oops! I did it again is zojuist verschenen.

Archief CS

( a d v e r t e n t i e s )