'Barak en Arafat weer in gesprek'

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN
TEL AVIV, 1 NOV. Premier Ehud Barak en de Palestijnse lei der Yasser Arafat voeren sedert enige dagen intensieve onderhandelingen om in november alsnog tot een definitieve vredesregeling te komen.

Dat meldt vandaag het blad Yediot Ahronot. Deze onderhandelingen zullen moeten uitmonden in een nieuwe top tussen de Amerikaanse president Clinton, Barak en Arafat in Camp David. Volgende week komt Arafat naar Washington terwijl Barak tussen 10 en 20 november naar de Amerikaanse hoofdstad vliegt. Het doel is om verder te bouwen op de resultaten van de vorige, mislukte top in Camp David.

Premier Barak heeft in zijn regeringsverklaring van maandag duidelijk gesteld geen noodregering met Likud-leider Sharon te hebben gevormd wegens zijn voornemen het vredesproces met de Palestijnen voort te zetten. Er zijn sterke aanwijzingen dat Barak onder zware Amerikaanse druk heeft gestaan om Sharon buiten zijn regering ter houden. Het vooruitzicht dat dit wèl zou gebeuren zou Arafat, ook onder Amerikaanse druk, hebben aangespoord om het gesprek met Barak te hervatten. De maand respijt die Barak van het fundamentalistisch-joodse Shas heeft gekregen - de partij zal haar 17 stemmen in het parlement niet gebruiken om de regering ten val te brengen - maakt november tot de meeste kritieke periode in het Israëlisch-Palestijnse geschil sedert het akkoord van Oslo in 1993. Arafat heeft zich tegenover zijn volk verplicht deze maand de Palestijnse staat uit te roepen, op 15 of 29 november. Indien dat zonder een akkoord met Israël gebeurt voorspellen Israëlische commentatoren een zeer ernstige escalatie van het geweld met een gevaarlijke uitstraling naar de regio. Omdat er zoveel op het spel staat heeft Barak besloten om ex-premier Peres weer een rol te laten spelen in het vredesproces. Peres, minister voor Regionale Zaken, zal hoogstwaarschijnlijk vandaag nog een onderhoud hebben met Arafat. Eerder had Barak Peres verboden contact op te nemen met Arafat. Gisteren tijdens reeksen gevechten op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook zijn weer zes Palestijnen gedood en tientallen gewond. Volgens Israël hebben de Palestijnen gisteren in Gaza voor de eerste maal antitankwapens in de strijd gebracht.

Vraaggesprek met Efraim Sneh, Israëls onderminister van Defensie

'Als tank tegenover ambulance staat, wint ambulance'

De Israëlische onderminister van Defensie, Efraim Sneh, kwam gisteren de Nederlandse autoriteiten inlichten over de stand van zaken in de krachtmeting met de Palestijnen.

Door onze redacteur CAROLIEN ROELANTS

DEN HAAG, 1 NOV. De Palestijnse leider, Yasser Arafat, heeft weloverwogen de huidige confrontatie met Israël gezocht om de Palestijnse kwestie te internationaliseren en zo meer te winnen dan hij aan de onderhandelingstafel kon krijgen. "Hij kan het doen door een beeld te schilderen in de media van het Palestijnse volk als collectief slachtoffer onder de verschrikkelijke IsraëLische druk", aldus de Israëlische onderminister van Defensie, dr. Efraim Sneh. Sneh, die het departement de facto leidt omdat de minister, Ehud Barak, ook het premierschap en diverse andere portefeuilles beheert, was gisteren in Den Haag om Israëls zienswijze op het conflict te belichten. "Na Camp David stond de hele wereld achter Israël. Het was duidelijk dat Barak tot het uiterste was gegaan, verder nog dan Rabin, verder dan Peres, om een akkoord met Arafat te bereiken. Door de Israëlisch- Palestijnse relaties te verschuiven van de onderhandelingstafel naar de straat slaagde Arafat er in de sympathie van de wereld te verschuiven. Want wanneer tanks tegenover ambulances staan, dan wint de ambulance."

Heeft de harde Israëlische reactie niet bijgedragen tot omvang en voortzetting van het geweld?

"De maatregelen zijn niet hard en niet excessief. We handelen met extreme zelfbeheersing. Onze militaire mogelijkheden zijn honderdmaal groter dan we inzetten.

"Wat is onze strategie? Wij willen de onderhandelingen hervatten om een alomvattend akkoord te bereiken en een eind te maken aan het conflict. Dat is onze strategie. Dat was ons verkiezingsprogramma. Als we daarin slagen, is het ons succes. Als we falen, is het onze mislukking. Het is in ons belang dat er geen slachtoffers zijn. Wij gaan niet handelen in strijd met ons belang. Daarom bevelen we de militairen om zeer, zeer voorzichtig te zijn."

Toch zijn er meer dan 150 doden aan Palestijnse kant gevallen.

"In directe confrontaties hebben wij maar weinig mensen verloren. Wij weten hoe we hen moeten beschermen. Zij sturen kinderen af op onze posities. Elf, twaalf, vijftien soldaten in een stelling worden bestormd door honderden relschoppers. Ze hebben geen andere keus dan te schieten. De vraag moet zijn waarom de ouders hun kinderen laten gaan naar plaatsen waar ze in gevaar kunnen komen. Over de hele wereld zijn er demonstraties. Dan gaat het om studenten, niet om kinderen."

Waarom werden maandagnacht enkele Fatah-kantoren met raketten aangevallen?

"We hadden de afgelopen dagen vier mensen verloren. We moesten een signaal sturen aan Arafat dat je geen guerrillaoorlog kan voeren zonder zelf schade op te lopen. 'sNachts voeren ze een guerrillaoorlog. Elke nacht schieten ze op woonwijken. Civiele bussen worden belaagd met zware bommen langs de kant van de weg."

Is dit een nieuwe fase in het conflict?

"Absoluut. Toen extremistische organisaties als Hamas hun terroristische campagne voerden, was het verschrikkelijk. We verloren honderden mensen. Maar dat werd door de extremisten georganiseerd, niet door de Palestijnse autoriteiten. Die deden alleen niet genoeg om het in de hand te houden. Nu wordt alles georganiseerd door de Palestijnse regering."

Kan Israël deze guerrillaoorlog winnen?

"We willen niet winnen, want we willen de oorlog niet. Natuurlijk kunnen we winnen, maar onze overwinning is vrede. Het is geen vraag wie sterker is."

Maar dat is theorie. In de praktijk, terwijl de camera's toekijken...

"Oké, overdag proberen zij te winnen op CNN. Militair kunnen wij makkelijk winnen. Als we excessief geweld gebruiken."

Zij winnen.

"CNN is een voorbijgaande werkelijkheid. Uiteindelijk is het zo dat wij, Israëliërs en Palestijnen, hier leven. Op een klein stukje land, kleiner dan Nederland. Als, zeven jaar na Oslo, het vertrouwen tussen beide gemeenschappen is geruïneerd, verliezen zij, niet wij. Ze winnen CNN, maar ze verliezen in werkelijkheid, in de zin dat ze een nooit-eindigend conflict met Israël hebben. Wij zijn sterker."

De Palestijnen zien hun doden vallen. Ze maken elke dag begrafenissen mee. Kan een leider onder die omstandigheden een eind maken aan een opstand?

"Hij kan er een eind aan maken. De tragedie is dat hij zijn mensen een staat kan geven en een hogere levensstandaard. Ons BNP per hoofd van de bevolking bedraagt 17.000 dollar, het zijne is misschien 1.300. Een derde daarvan komt uit Israël. Als hij de confrontatie met ons doorzet, daalt het misschien tot 800 dollar. Het kan snel groeien in coëxistentie en economische samenwerking met Israël. Als hij met ons het pad van onderhandelingen opgaat, heeft hij twee onmiddellijke resultaten: een staat op het grootst mogelijke grondgebied dat hij kan krijgen en een snel groeiende economie. Nu heeft hij een werkelijkheid gecreëerd waarin zijn volk hongert. Er zijn meer dan 100.000 Palestijnse arbeiders, die wegens de situatie hun werk (in Israël, red.) kwijt zijn. Twee maanden geleden, in Camp David, kon hij een staat krijgen. Nederland helpt hem, er zijn andere landen die helpen, wij zijn bereid hem te helpen. Wij moedigen mensen aan te investeren in de gemeenschappelijke industrieparken. Ik persoonlijk heb dit initiatief ten zeerste aangemoedigd, omdat ik geloof in het potentieel van Israëlisch-Palestijnse synergie. Maar hij denkt dat hij meer kan winnen. Ik beloof u dat als hij op deze wijze doorgaat, hij uiteindelijk een kleine, gefragmenteerde, verarmde staat zal hebben."

Maar had hij in Camp David een akkoord kunnen accepteren waaronder de Tempelberg met de islamitische heilige plaatsen onder IsraëLische soevereiniteit zou blijven?

"Voor ons is het een zeer belangrijke plaats. Alle generaties joden hebben 2.000 jaar gebeden voor dit kleine stukje land in het huis van Jeruzalem. Het was onze hoofdstad duizend jaar voor Mohammed. Maar ik concurreer niet met hen. Het is geen onroerendgoedconflict. Dit is een emotionele, religieuze, spirituele kwestie. Oké, mijn grootvader bad voor de Tempelberg. Maar ik respecteer hun banden met het gebied. We zullen een regeling vinden. Dit was voor hem een voorwendsel om de hele zaak tot ontploffing te brengen. Dit is een oplosbaar probleem."

( a d v e r t e n t i e s )