T V V O O R A F :
Oud en oppervlakkig
LAURA STARINK
Wat is het toch moeilijk om
bejaarden - het woord alleen al - als normale mensen te laten zien. Als
groep geportretteerd leveren ze al gauw een ietwat deerniswekkend
schouwspel op en dat geldt ook voor de meeste mensen in Het lied van
80 lentes.
Het is dan ook heel vervelend om over één kam geschoren te worden omdat je een bepaalde leeftijd hebt bereikt, je
tanden hebt verloren of je vrouw, of als je opgeborgen bent in zo'n
gruwel van een verpleegtehuis met al zijn goede bedoelingen, waar een
opgewekt jongmens binnenwandelt met de woorden: "Goedemorgen, ik ben
Marja, van Activiteiten." Waar is de pil van Drion, denk je op zo'n
moment.
Alle bekende typetjes zitten in deze documentaire. Het leuke stel dat
elkaar op hoge leeftijd heeft gevonden en met een eigen bandje, de
Tubo's, bejaardensozen afgaat. De vrouw die verbitterd is over haar
dementerende echtgenoot/matroos die haar buitensluit, te lijf gaat, maar
meestal ergens in huis zijn roes ligt uit te slapen. De vrouw alleen,
kromgetrokken in haar stoel, die ervan droomt zich elke dag heerlijk op
te maken, maar dat wel uit haar hoofd laat omdat ze in het bejaardenhuis
dan van hoogmoedswaanzin wordt beticht. De twee oude heertjes die
vanachter de sanseveria's naar de meisjes op straat loeren: "Ze kijkt
naar ons, die denkt: wat doen die twee leuke mannen tussen die ouwe
vrouwen?" Het zijn aanzetten tot interessante karakters, die in de film
het stadium van 'bejaarden' nauwelijks te boven komen.
Neem de twee heertjes. In het tehuis maken ze rotopmerkingen over de
oude vrouwen om hen heen ("Ze stinken uit hun mond en piesen in hun
broek, zo ís het gewoon, en de meesten willen je ook nog op de
mond zoenen!"). Maar later bij het graf van hun echtgenotes komen de
tranen. Wekelijks gaan ze een bloemetje brengen en ze wagen zich aan
bespiegelingen over het hiernamaals. Ze missen hun vrouwen zeer. En
diezelfde Wim danst op een ander moment in het bejaardentehuis met die
stinkende oude vrouwen vrolijk de polonaise. Wat ze hebben gedaan in hun
leven, waar ze tevreden of chagrijnig over zijn, waar ze nog van dromen,
tientallen vragen zou je ze willen stellen, maar ze worden niet gesteld.
Zelfs het Tubo-stel, dolgelukkig en innig tevreden met elkaar, muziek
makend, taartjes etend en op vakantie luid snurkend onder de parasol in
slaap vallend, blijft aan de oppervlakte drijven.
Op de aftiteling zag ik dat filmmaakster Heddy Honigmann geadviseerd
heeft bij het scenario. Zij maakte een paar jaar geleden in
Brazilië met O Amor Natural een prachtige documentaire over
oude mensen, poëzie (Carlos Drummond de Andrade) en de liefde, waar
de vonken van afspatten. Het Braziliaanse landschap, het temperament van
de Brazilianen en de melancholie van het Portugees hebben daar
ongetwijfeld een belangrijk aandeel aan gehad, maar ook in Nederland
wonen mensen van vlees en bloed.
Het lied van 80 lentes, Ned.1, 22.42-23.34u.