PIETER STEINZ
Poëzie is geen wedstrijd, vond A.Roland Holst - en slechts weinigen zullen het met de Prins der Dichters oneens zijn. Maar wat poëzie dan wel is, of moet zijn, daarover lopen de meningen uiteen.

'Muziek gecombineerd met een aangename gedachte', dacht Edgar Allan Poe, die met The Raven (1845) de kampioen van de toegankelijke ballade werd. 'Een zoektocht naar het onverklaarbare', luidde een eeuw later de definitie van zijn minder swingende landgenoot Wallace Stevens. En in de woorden van de Amerikaanse poet laureate Robert Frost (1874-1963) was poëzie in de eerste plaats een manier om het leven bij de strot te grijpen.

Ook in de Lage Landen is de poëzie onderwerp van een aanhoudende discussie, die ongetwijfeld begonnen is voordat de oudst-Nederlandse dichtregel ('hebban olla vogala') werd neergeschreven, en die pas zal stoppen als de laatste dichter dood is. Nog maar een jaar geleden baarde de essayist J.H.de Roder opzien door te stellen dat poëzie 'in haar meest zuivere vorm' betekenisloos is; dat het geheim van de poëzie niet schuilt in de inhoud, maar in haar rituele, muzikale karakter. Daarvóór waren het onder anderen de Maximalen (met hun strijd tegen 'het figuurzagen van fletse stillevens') en de Vijftigers (met hun pleidooi voor lichamelijke, 'atonale' poëzie) die de sleutel tot de dichtkunst in handen meenden te hebben. Nog steeds speelt in bijna ieder dichtersinterview de vraag naar de beste vorm van dichten een hoofdrol; programmatische uitspraken - zoals "Op woorden moet je kunnen kauwen, gewone spreektaal is er al genoeg" (Ilja Leonard Pfeijffer) en "Poëzie is een ervaringskunst" (Jean Pierre Rawie) - komen vaker wel dan niet in de kop bij de artikelen terecht. En ook in essays over poëzie wordt steevast de dichtkunst opnieuw gedefinieerd. Zo pleitte de huidige Dichter des Vaderlands, Gerrit Komrij, voorafgaand aan de toekenning van de VSB Poëzieprijs 1998 tegen de 'poëzie als pleister en zalf' van de genomineerden: , ,Ik mis de opstand. Poëzie van het milde verdriet (-) Ik mis de onbeschoftheid. Poëzie van het verbale vermogen. Ik mis de kracht van de straat. Poëzie van de geestelijke acrobatiek. Ik mis de stront."

De poëzie is te mooi om er alleen dichters over aan het woord te laten. Het is tijd voor de lezers om eens te zeggen aan welke voorwaarden een perfect gedicht moet voldoen. Ter gelegenheid van de tweede Landelijke Gedichtendag, op donderdag 25 januari 2001, doen Poetry International, NRC Handelsblad, de VPRO Gids en de NPS-televisie een onderzoek naar het Ideale Gedicht van het Nederlandse volk. Het project is een variatie op de 'Most and Least Wanted Paintings'- onderzoeken van Vitaly Komar en Alex Melamid, het Russische kunstenaarsduo dat met behulp van onderzoeksbureaus uitzocht hoe het ideale (en meest verafschuwde) schilderij van land tot land verschilde.

Anders dan Komar en Melamid organiseren wij een democratische stemming. Met behulp van de hierbij afgedrukte enquête zal het mogelijk zijn om de compositieschets maken van het soort gedicht dat Nederlanders het liefst willen lezen. Gaat het Ideale Gedicht over liefde of dood, over mensen of dieren? Is het raadselachtig of juist helder? Rijmt het of niet? Amuseert het of stemt het tot nadenken? Speelt het zich af in de zomer of op het ijs? En welk woord of welke verwijzing mag in het Ideale Gedicht beslist niet voorkomen?

Op basis van de antwoorden (meeste stemmen gelden) zal een tiental Nederlandse dichters - onder wie Anna Enquist, Ingmar Heytze, Gerrit Komrij, Rutger Kopland en Ivo de Wijs - worden gevraagd het Ideale Gedicht te schrijven; op hun eigen manier maar met inachtneming van de enquêteresultaten. De uitkomsten van deze poëzie-in- opdracht worden gepubliceerd in het Cultureel Supplement van vrijdag 26 januari 2001.

De enquête kan ook ingevuld worden op internet, en is te vinden op of via een van de volgende websites:

www.poetry.nl/gedichtendag

www.vpro.nl

www.nps.nl

Onder de inzenders worden twintig boekenbonnen van 25 gulden verloot; daarnaast stelt uitgeverij Bert Bakker twintig exemplaren beschikbaar van Poëzie is geluk, Gerrit Komrijs handleiding voor het lezen en schrijven van poëzie. Wie kans wil maken op een prijs vermeldt zijn naam en adres. De enquêtegegevens worden vertrouwelijk behandeld.

(met dank aan Poetry International)

Archief CS

( a d v e r t e n t i e s )