De Indiase premier Vajpayee is ongehoord populair. En zijn regering on-Indiaas stabiel. Wat is de succesformule van deze 'held van het midden'?

Door onze correspondent ANIL RAMDAS

DELHI, 20 OKT. Deze week vierde het BJP-kabinet van India zijn éénjarige bestaan en de kranten hebben dit beschreven als een hoogst bijzonder wapenfeit. Zelden was een regeringscoalitie zo stabiel, dat pijnlijke maatregelen als een drastische verhoging van brandstofprijzen probleemloos konden worden genomen. En zelden was een zittende minister-president zo populair, dat een simpele knieoperatie door gans het volk met ingehouden adem is gevolgd. Op billboards, waar normaal de filmposters op staan, prijken nu foto's van premier Atal Bihari Vajpayee, met de beste wensen. "Vajpayee is op dit moment een grote ster, hij is de absolute held van het midden", zegt Swapan Dasgupta, die bekend staat als een van de belangrijkste ideologen van de BJP. Die benaming bevalt hem niet erg. "Ik ben maar een rechtse intellectueel", zegt hij met een vleugje sarcasme, omdat hij weet dat 'rechts' en 'intellectueel' elkaar in India bijna uitsluiten.

Swapan Dasgupta (44) is adjunct-hoofdredacteur van het grootste opinieweekblad, India Today, wat volgens hem een uitzondering is op de regel. "De hele top van de media, de universiteiten en de ambtenarij, bestaat uit linkse aanhangers van de Congrespartij. Het onmantelen van dit establishment, dat al sinds de tijd van Nehru en Gandhi de dienst uitmaakt, zal een van de belangrijkste opgaven zijn van de BJP."

Hiermee is al een begin gemaakt. In het Noorden van Bambay heeft de BJP een luxueus opleidingscentrum opgericht waar kaderleden, hoge ambtenaren en parlementariërs lessen kunnen volgen in 'de BJP- ideologie'. Maar wat die ideologie nu precies inhoudt, is lang niet iedereen duidelijk.

Op economisch terrein staat de BJP een volstrekt liberalisme voor. Staatsbedrijven worden geprivatiseerd, importbeperkingen worden opgeheven en het idee van zelfvoorziening, waar de Congrespartij in het verleden krampachtig aan vasthield, is definitief verlaten. Dasgupta: "De globalisering is een feit. Wij maken de computersoftware waarmee de vliegtuigen in Amerika de lucht in gaan. Met het geld dat dat opbrengt kunnen we makkelijk voedsel importeren, in tijden van nood."

Die tijden hebben zich lang niet voorgedaan. De stormen en zware moessonregens die momenteel voor vele doden en mislukte oogsten zorgen in Orissa en de Bengalen, worden hier niet gerekend tot echte nood. Het zijn jaarlijks terugkerende calamiteiten en het enige probleem is de distributie van goederen en voedsel van het ene gebied naar het andere. "De coördinatie laat wat te wensen over," zegt Dasgupta, "maar het zijn geen onoverkomelijke problemen."

Toch is de BJP geen gewone liberale partij. Tijdens een recent optreden in de Verenigde Staten noemde Vajpayee zichzelf een swayamsevak, wat de onschuldige betekenis heeft van 'vrijwillige volksdienaar.' Maar het heeft tot onsteltenis geleid, omdat het ook de benaming is van de aanhangers van de Rashtriya Swayamsevak Sangh (RSS). De RSS is een hindoe-nationalistische beweging die moslims en christenen van 'on- Indiase sympathieën' beschuldigt en grote bijeenkomsten houdt waarin tienduizenden leden in uniform verschijnen.

"Het is geen geheim dat de RSS nauw gelieerd is aan de BJP en op zich is daar niets mis mee", meent Dasgupta. "De RSS is de morele autoriteit binnen de BJP. Ze bepaalt de ideologische richting op cultureel gebied en houdt de onderling sterk verdeelde hindoes bij elkaar."

Maar hoe kan Vajpayee een 'held van het midden' zijn als de RSS roept dat Indiase moslims hindoegoden moeten eren en christenen hun 'banden met het buitenland' moeten verbreken? "Het is te eenvoudig om te beweren dat de RSS een fundamentalistische beweging is", houdt Dasgupta vol. "De RSS is tegen de bekeerzucht van christenen en de heilige oorlogen van moslims, dat is alles. Ze verwoorden het alleen wat extreem. Er zijn belangrijke verschillen tussen de RSS en de BJP. De RSS wil dat India zich afsluit, terwijl de BJP wil dat India deelneemt aan de globalisering. De RSS waarschuwt tegen uitheemse invloeden, zoals seksuele vrijheden voor jongeren en gelijke rechten voor vrouwen. En ook daar trekt de BJP zich niets van aan. De RSS bepaalt de morele, niet de politieke agenda van de BJP." Lang niet iedereen is zo gerust als Dasgupta. Ook de BJP noemt zich openlijk 'hindoe-nationalistisch' en als dat gepaard gaat met vlaggen en marcherende mannen in uniformen, roept dat nare herinneringen op. Maar volgens Dasgupta wordt het begrip 'nationalisme' door het buitenland verkeerd begrepen. "In Europa denkt men bij nationalisme meteen aan het nazi-fascisme, terwijl wij denken aan de vrijheidsstrijd en dekolonisatie. Eigenlijk zouden we dat woord moeten vervangen door democratie: hindoe-democatie, net als de christen- democratie van Europa. De BJP laat zich inspireren door het hindoeïsme en sluit niemand uit. Moslims worden zelfs opgeroepen lid te worden van de partij."

Tot nu toe hebben weinig moslims daar gehoor aan gegeven. En waarom zweeg de BJP in alle talen toen de RSS onlangs opnieuw pleitte voor de bouw van de Ram-tempel in Ayodhia, waar een moskee stond die door hindoe-fanatici met de grond werd gelijkgemaakt? "Men kan bezwaar hebben tegen die zwijgzaamheid. Maar erger was het geweest als de BJP had ingestemd, zoals veel leden van de partij misschien zouden hebben gewild."

Volgens Dasgupta is de binnenlandse politiek van Vajpayee minder nationalistisch dan de buitenlandse. "De nationalistische buitenlandse politiek houdt in dat India keihard en schaamteloos zijn eigen belang verdedigt en zich zelfbewust en krachtig opstelt. Na de kernproeven van twee jaar geleden werd India tot paria verklaard, maar het land is daar niet voor gezwicht. Toen de buitenlandse hulp ophield, kwam er massale steun van Indiërs die in Amerika en Europa wonen. En nu, twee jaar later, is het imago van India in de wereld ijzersterk."

In de binnenlandse politiek wordt juist naar rust en vrede gestreefd, zegt Dasgupta. "Vajpayee is wars van extremisme. Hij houdt de liberale, conservatieve en nationalistische krachten in evenwicht."

Dasgupta geeft toe dat de opvolging van Vajpayee een probleem zal worden. Sinds de knieoperatie van de premier is een strijd gaande tussen minister L.K. Advani van Binnenlandse Zaken en B. Laxman, de partijvoorzitter. "Het zal mij niets verwonderen als Vajpayee beide mannen passeert en een veel jongere opvolgers naar voren schuift. Zo handig is hij wel", zegt Dasgupta.

( a d v e r t e n t i e s )