Met het hoogspanningsnet volledig in overheidshanden is de weg eindelijk vrij naar echte marktwerking op de stroommarkt. Maar het is de vraag of de stroom nu goedkoper wordt, zolang de 'bakstenen' niet zijn opgelost.

Door onze redacteur EGBERT KALSE

DEN HAAG, 20 OKT. En, al veel gemerkt van de liberalisering van de elektriciteitsmarkt? De stroom wordt goedkoper, kopte ook deze krant nog geen anderhalf jaar geleden. Tot nu toe vallen de prijsreducties echter tegen. Niet alleen voor de grootverbruikers, die officieel al op een vrije markt stroom mogen inkopen, maar ook voor de kleinverbruikers, die dankzij een ingenieus systeem mee zouden moeten profiteren van de kortingen die de grootverbruikers zouden bedingen. En het wachten op lagere stroomnota's is nog niet voorbij.

Het gisteren bereikte akkoord tussen de staat en de vier energieproducerende bedrijven (EZH, UNA, EPZ en EPON) zou wel eens het begin van marktwerking kunnen betekenen. Zou, want zekerheid over een ruimer stroomaanbod, noodzakelijk voor een lagere prijs, is er vooralsnog niet. Minister Jorritsma (Economische Zaken) maakte bekend voor 2,55 miljard gulden alle aandelen in TenneT, de landelijke netbeheerder, te kopen van de Sep, het samenwerkingsverband (Sep) van de vier elektriciteitsproducenten bedrijven. In ruil daarvoor zien de vier af van juridische stappen tegen de Overgangswet, die begin volgende maand in de Tweede kamer wordt behandeld. Ook hebben de vier "een maximale inspanningsverplichting" (geen feitelijke verplichting) om de importcapaciteit van stroom uit te breiden met ongeveer 600 megawatt. Tevens dragen zij de gedeelde verantwoordelijkheid voor het grootste deel van de zogenoemde bakstenen, onrendabele contracten uit het het verleden. Juist de importcapaciteit en de bakstenen zouden wel eens het struikelblok kunnen blijken in de marktwerking op de stroommarkt. In de Overgangswet staat dat de oude Sep-verplichtingen, goed voor 1500 Megawatt, voorrang hebben bij de toewijzing van importcapaciteit. Anders gezegd: een groot deel van de 4000 megawatt beschikbare capaciteit uit het buitenland gaat linea recta naar de vier producenten die daarmee hun deals met hun contractpartners moeten nakomen.

De extra importcapaciteit is nodig om de grote bedrijven, die sinds vorig jaar al op de vrije energiemarkt zitten, de mogelijkheid te bieden zelf stroom te importeren. Door de enorme claim die de vier producenten op de capaciteit leggen, blijft er voor de bedrijven weinig ruimte over om stroom te importeren. De producenten worden zo haast automatisch monopolist van de vaak goedkopere buitenlandse stroom.

Om extra importcapaciteit vrij te maken voor derden, zullen de energieproducenten hun contracten met de buitenlandse partners, onder meer Electricité de France en het Noorse Statoil, moeten heronderhandelen. Daarmee kunnen miljarden gemoeid zijn, de bakstenen die de sector in de maag gesplitst heeft gekregen hebben naar verluidt een waarde van 8 miljard gulden. Het overige deel van de miljardenstrop, de 1,4 miljard gulden voor stadsverwarmingsprojecten en om de kolenvergasser Demkolec, komt overigens voor rekening van de overheid en wordt doorberekend aan de afnemers in de vorm van een heffing van 25 gulden per huishouden per jaar.

Mochten de vier eruit komen met hun buitenlandse partners, dan maken zij immense kosten voor het vergroten van de importcapaciteit. Los van de 2,55 miljard die de vier nu voor TenneT krijgen, zijn bij de recente overnames bedragen gereserveerd voor de bakstenen. Onduidelijk is echter nog of die gereserveerde miljarden voldoende zijn om de contracten (deels) af te kopen. De mogelijke extra kosten worden hoe dan ook doorberekend aan de consumenten, weliswaar binnen de internationale marktprijzen, maar toch..

"Schandalig", meent Van den Akker (CDA). Hij verwijst naar het debat over het belastingplan. "Als je ziet hoveel er daar gesteggeld is over een lastenverlichting van 6 miljard gulden. En hier wordt ineens acht miljard lastenverzwaring door een achterdeurtje de markt op gelaten. Onbegrijpelijk." Mochten de vier er onverhoopt niet uitkomen met hun contractpartners, hetgeen niet ondenkbeeldig is gezien het feit dat het om een éénzijdige opzegging van contracten gaat, dan zal de importcapaciteit van stroom beperkt blijven met alle gevolgen van dien. De producenten blijven dan 'monopolist' van buitenlandse, vaak goedkopere stroom, en de grote bedrijven hebben het nakijken. En dankzij het ingenieuze doorrekensysteem zullen dan ook de kleinverbruikers nog lang op een lagere stroomnota moeten wachten.

( a d v e r t e n t i e s )