DE POLITIE van New York heeft volgens de overlevering een handzame vuistregel voor geschenken die agenten mogen aannemen: alles wat binnen een halfuur te consumeren valt. Ambtenaren in een serie Nederlandse gemeenten pakken het grondiger aan. Zij bedingen collectieve kortingen op privé-aankopen bij de plaatselijke middenstand, zo blijkt uit onderzoek van deze krant. Woordvoerders van de Tweede-Kamerfracties waren er als de kippen bij deze praktijk krachtig te veroordelen. Een van het spreekt zelfs van "passieve corruptie".

Er werd in Den Haag al getwijfeld aan een rapportage van de commissarissen van de koningin en de Vereniging van Nederlandse gemeenten waaruit zou moeten blijken dat het wel meevalt met integriteitsproblenen op lokaal niveau. De ambtelijke inkoopcombinaties zijn koren op de molen van de Haagse scepsis. Om van corruptie te spreken is echter meer nodig, ook al is de strafwet op dit punt juist verruimd doordat het vereiste verband tussen het verleende voordeel en een directe ambtelijke tegenprestatie is losgelaten.

De strafwet gaat echter uit van de individuele ambtenaar. Ligt in het collectieve karakter van een korting niet juist een beslissende waarborg tegen mogelijk handjeklap? De coöperatieve vereniging is bovendien niet het slechtste hoofdstuk in de geschiedenis van de werkende klasse. Ook een vorm van korting. De ambtelijke status vormt een geducht struikelblok voor dit soort initiatieven. Maar deze speciale status is niet meer wat hij was. Bijna twintig jaar geleden stelde een pre- adviseur van de Juristenvereniging al vast dat de omstandigheden waaronder ambtenaren hun werkzaamheden verrichten in het algemeen niet zijn te onderscheiden van die van gewone werknemers in een organisatie van enige omvang.

HET IS NIET verwonderlijk dat integriteisdeskundigen ver deeld zijn over de ambtenarenkortingen. Ambtenaren hebben trouwens ook grondrechten, zoals de vrijheid van (inkoop)vereniging en vergadering. Toch hebben de prijsbewuste gemeenteambtenaren nog wel wat uit te leggen. En niet alleen wegens eventuele overschrijding van de New- Yorkse norm. Zij bedingen hun voordeeltjes bij de plaatselijke middenstand, die minder makkelijk nee kan zeggen dan leveranciers van buiten. Dat legt de bewijslast dat het normale werknemerskortingen betreft nadrukkelijk bij de inkoopcombinaties.

Daaraan ontbreekt het klaarblijkelijk nogal eens. De oplossing ligt voor de hand: volstrekte openheid van zaken bieden. Niet alleen op aanvraag maar actief. Als een ambtenarenkorting het publieke onderzoek dat dan mogelijk wordt, overleeft, kan er weinig mis mee zijn. Zonlicht is ook hier de beste desinfectans.

Zie ook:

Ambtenaren bedingen kortingen op privé- aankopen'
(14 oktober)
De eenzame ambtenaar (12 augustus 2000)

( a d v e r t e n t i e s )