Gebakkelei over de samenstelling van een adviescommissie voor een nieuwe burgemeester leidde gisteravond in de Amsterdamse gemeenteraad tot een vertrouwenscrisis tussen de collegepartijen.

Door onze redacteur MONIQUE SNOEIJEN

AMSTERDAM, 5 OKT. In de vorige profielschets werd het nog wel gevraagd: gevoel voor humor. Aan de opvolger van Patijn stelt de Amsterdamse gemeenteraad deze eis niet meer. Maar de sollicitanten voor het burgemeestersambt van de hoofdstad zullen een zeker gevoel voor humor nodig hebben als ze van commissaris van de koningin J. van Kemenade de notulen krijgen opgestuurd van de raadsvergadering van gisteravond. De raad kwam bijeen om te praten over de profielschets van de nieuwe burgemeester en om een vertrouwelijke adviescommissie in te stellen. Wat begon als een ludieke avond, eindigde na vele uren vergaderen in een diepe vertrouwensbreuk tussen de collegepartijen. "Ik ben blij dat de kandidaten niet op de publieke tribune zitten", liet de commissaris van de koningin zich halverwege de avond in de koffiekamer ontvallen. Het begon Amsterdams leuk. D66-fractievoorzitter Warner Hemmes wilde "een burgemeester met kloten, en dat kon ook een vrouw zijn", GroenLinks- fractievoorzitter Herma Hofmeijer wilde een burgemeester die paste bij de " anarchistische en arrogante stad die Amsterdam is". Het was in die lacherige sfeer dat GroenLinks zich moest verantwoorden voor het besluit om geen deel te nemen aan de vertrouwenscommissie die de commissaris van de koningin adviseert over kandidaten voor het burgemeesterschap. D66, Amsterdam Anders/De Groenen en SP hadden al eerder aangekondigd niet mee te doen. Zij vinden dat de geheimhouding waarmee de procedure gepaard gaat, niet meer van deze tijd is. Afgelopen maandagavond kwam GroenLinks er op een fractievergadering opeens achter dat de vertrouwenscommissie daardoor geen "progressieve meerderheid" meer vertegenwoordigde en dus geen goede afspiegeling was van de Amsterdamse raad. Aan een vertrouwenscommissie met zo'n "smalle basis" willen zij niet deelnemen. "U brengt de zeggenschap van deze raad in gevaar door er zelf zeven zetels aan te onttrekken", zei CDA- fractievoorzitter Goedhart. De algemene verwachting in de raad was dat GroenLinks nog wel op zijn beslissing zou terugkomen. De vraag was vooral: hoe? Van Kemenade leek het aanvankelijk allemaal wel amusant te vinden ("Zoiets als in Amsterdam heb ik nog nooit meegemaakt"), maar naarmate de uren verstreken, verschoof zijn aandacht steeds meer naar de oneffenheden op zijn stropdas. Voor alle duidelijkheid liet GroenLinks weten wel voorstander te zijn van een vertrouwenscommissie, omdat de partij van mening is dat de gemeenteraad invloed moet kunnen uitoefenen op de benoeming. Alleen wil de partij daarin nu zelf niet plaatsnemen. Het progressieve gehalte van de commissie zou voor GroenLinks weer wel aanvaardbaar worden als een raadslid van een van de andere afvallige partijen titre personnel in de vertrouwenscommissie wilde gaan zitten. Of als de PvdA - op nadrukkelijk verzoek van GroenLinks dus - twee leden zou afvaardigen. Maar de sociaal-democraten hebben in deze benoemingsprocedure al de naam van politieke machtswellustelingen ("Een beklonken zaak van PvdA- fossielen", zei D66-fractievoorzitter Hemmes eerder), dus die bedankten voor de eer. Van Kemenade was het lachen toen al lang vergaan. "Ik vind het meer dan betreurenswaardig dat twee relatief grote partijen, die ook landelijk meedoen, hun bestuurlijke verantwoordelijkheid niet nemen. Plaatsnemen in de vertrouwenscommissie is een beperkt, maar niet te miskennen recht om invloed uit te oefenen." En dan dit: "Bij een verdeeld advies van de vertrouwenscommissie kijk ik uiteraard niet naar de meerderheid in de commissie, maar naar de koppen die erachter zitten in de raad."

Vrijwel alle partijen in de raad dachten dat dit een mooie handreiking was voor GroenLinks om zonder gezichtsverlies toch nog in de commissie te gaan zitten. Maar GroenLinks gaf geen krimp en in de gemeenteraad bleek opeens een vertrouwenscrisis te zijn ontstaan. PvdA- fractievoorzitter Irik: "GroenLinks heeft de zaak behoorlijk onder druk gezet. Wat is nog de vertrouwensbasis voor dit college?"

VVD-fractievoorzitter J. Goring: "Dit is een zeer ernstige situatie. Een partij die bestuurlijke verantwoordelijkheid draagt, kan dit gedrag niet vertonen." D66 neemt weliswaar ook geen plaats in de vertrouwenscommissie, maar die fractie heeft vanaf het begin een duidelijk standpunt gehad. GroenLinks-fractievoorzitter Herma Hofmeijer heeft al die tijd de indruk gewekt op één lijn te zitten met de overige collegepartijen, al maakte ze formeel een voorbehoud dat haar achterban nog moest instemmen. En die achterban - lees: wethouder Köhler en Maarten van Poelgeest - heeft op het laatste moment zand in de machine gegooid. PvdA en VVD nemen de zaak hoog op: de bestuurlijke blamage die GroenLinks heeft veroorzaakt, mag niet zonder gevolgen blijven. GroenLinks zal door het stof moeten. Al liet wethouder Köhler gisteravond al weten "dat GroenLinks zich niets laat dicteren". De VVD heeft er nooit een geheim van gemaakt liever zonder GroenLinks te besturen, maar bij de PvdA zijn sommige leden bevreesd dat ze links worden ingehaald als GroenLinks in de oppositie belandt. De komende dagen zal moeten blijken of dit onderwerp - dat geen deel uitmaakt van het programakkoord - een collegecrisis waard is of dat de kwestie naar goed Amsterdams gebruik met een sisser afloopt. Van Kemenade stond na middernacht ietwat verbouwereerd met een biertje in het grand café bij het stadhuis. "Het wordt vast een latertje", had een bode van het stadhuis hem aan het begin van de avond toegevoegd. Zelf had hij op een half uurtje gerekend.

GroenLinks niet in de vertrouwenscommissie

Door onze Amsterdamse redactie
AMSTERDAM, 5 OKT. In de Amsterdamse politiek is een vertrouwens crisis ontstaan omdat collegepartij GroenLinks weigert deel te nemen aan een vertrouwenscommissie die advies uitbrengt over kandidaten voor de opvolging van burgemeester Patijn. PvdA en VVD hebben het vertrouwen in GroenLinks in twijfel getrokken.

De coalitiepartijen zullen zich de komende dagen beraden of het besluit van GroenLinks gevolgen moet hebben voor de samenstelling van het college van B en W. "Ik neem dit zeer hoog op", zegt wethouder Ter Horst. "Het is nog maar de vraag of we gewoon met elkaar verder kunnen, nu GroenLinks in deze ernstige zaak geen bestuurlijke verantwoordelijkheid wil nemen." VVD-fractievoorzitter Goring spreekt van "een zeer ernstige situatie". "GroenLinks laat de bezwaren van de fractie zwaarder wegen dan het belang van deze stad." Vandaag vergaderen de fracties over de vertrouwenscrisis, morgen zal er een overleg tussen de coalitiepartijen zijn. GroenLinks wil niet deelnemen aan een vertrouwelijke adviescommissie omdat deze geen "progressieve meerderheid" vertegenwoordigt. Eerder gaven namelijk D66, Amsterdam Anders/De Groenen en de SP aan geen plaats te nemen in de vertrouwenscommissie omdat ze de invloed van zo'n commissie een 'wassen neus' vinden en de geheimhouding rondom de hele procedure volgens de partijen niet meer van deze tijd is. De vertrouwelijke commissie die de Commissaris van de Koningin moet gaan adviseren bij de benoeming van een nieuwe burgemeester bestaat nu uit nog maar vier afgevaardigden (PvdA en VVD en oppositiepartijen CDA en Mokum Mobiel) en vertegenwoordigt daarmee 28 van de 45 raadsleden. Wethouder van der Aa (Bestuurlijk Stelsel) vindt een vertrouwenscommissie die zo'n krappe meerderheid vertegenwoordigt "schadelijk voor het aanzicht van de stad". De toekomstige burgemeester van Amsterdam kan er nu niet zonder meer van uitgaan dat zijn kandidatuur de volle steun van de raad heeft. Commissaris van de Koningin Van Kemenade betreurt het dat "twee grote partijen, die ook landelijk meedoen, hun bestuurlijke verantwoordelijkheid niet willen nemen". Plaatsnemen in een vertrouwenscommissie is volgens Van Kemenade "een beperkt maar niet te miskennen recht om invloed uit te oefenen". Hij vindt dat de Amsterdam op deze manier "een verkeerd signaal" geeft aan vertrouwenscommissies in de rest van het land.

( a d v e r t e n t i e s )