Varkensflats zijn het meest opvallende element van een controversieel voorstel waarover minister Brinkhorst (Landbouw) zich deze week enthousiast toonde.

Door RENÉ MOERLAND

DEN HAAG, 5 OKT. "Je kunt varkens vergelijken met mensen: die wonen ook in appartementen in een flatgebouw." Aan het woord is Jan Broeze, verbonden aan het Agrotechnologische Onderzoeksinstituut (ATO) in Wageningen en een van de bedenkers van een revolutionair ontwerp voor een megaflat voor varkens in de Rotterdamse haven. Maximaal 300.000 varkens in hun eigen 'appartementjes', als het even kan met terras of balkon om af en toe te luchten. "Ze kunnen natuurlijk niet allemaal tegelijk naar buiten", zegt Broeze. "Er moet een rooster worden gemaakt."

De varkensflats zijn het meest opvallende element van een controversieel voorstel dat deze week het enthousiasme wekte van minister Brinkhorst (Landbouw): de oprichting van een 'agroproductiepark' in de haven. Het gaat om grootschalige industriële complexen waar verschillende landbouwbedrijven letterlijk bovenop elkaar zijn gevestigd om in nauwe samenwerking elk hun eigen geld te verdienen, met gebruikmaking van elkaars afvalstoffen en andere 'restprodukten' zoals warmte. Van de klassieke landbouw door boeren is hierbij geen sprake meer: voedsel- en vleesproductie wordt een nieuwe vorm van industrie: de 'industriële ecologie'.

In het agroproductiepark zouden behalve varkens ook meer dan één miljoen kippen, vis, witlof en champignons moeten worden gefokt en geteeld. Dat alles in een gebouw dat alleen al door zijn omvang opzien baart: bijna een kilometer lang, 400 meter breed en twintig meter hoog. Eromheen staan slachterijen, vleesverwerkingsbedrijven, maar ook een energiebedrijf. Volgens een rapport dat deze week is gepresenteerd door de Nationale Raad voor Landbouwkundig Onderzoek (NRLO) kunnen er in de toekomst meer varianten van agroproductieparken in Nederland komen. Behalve het 'Deltapark' in Rotterdam wordt in het rapport bijvoorbeeld ook een 'agrospecialty- park' geschetst bij de Eemhaven in Groningen. Suikerbieten kunnen daar als grondstof dienen voor niet alleen een suikerfabriek, maar ook een alcoholfabriek en een bioraffinaderij. Er zijn ook plannen voor een 'Greenpark' van 300.000 hectare in de Noord-Oostpolder en een voor toeristen toegankelijk 'multipark' in Gelderland.

Het in Rotterdam geplande park is echter "het meest futuristisch", erkent Broeze. En ook het meest "controversieel" omdat alleen daar varkens en kippen op zo grote schaal in flats worden gehouden. "Daarom is het ook het meest geschikt om de discussie aan te zwengelen over wat we in Nederland willen met de landbouw." Hij kan zich voorstellen dat de gedachte dat varkens in flats wonen de consument afschrikt, maar de etagebouw lijkt hem geen probleem. "De varkens zijn er ook niet slechter aan toe dan nu in de intensieve varkenshouderijen", vindt hij. In het ontwerp zijn hokken voorzien van 1,5 tot 2 vierkante meter, groter dan de nu geldende normen. Elke etage is 2,5 meter hoog. "We zijn op zoek naar een combinatie van commerciële aantrekkelijkheid en diervriendelijkheid", zegt Broeze.

Het totaal van 300.000 ligplaatsen in het 'Deltapark' zou volgens Broeze voldoen voor een bevolking van zeker een miljoen mensen, genoeg dus voor een stad als Rotterdam. De ligging aan de haven is voordelig, omdat het diervoeder, gemaakt van afvalstoffen uit de tropen, gemakkelijk via de haven kan worden ingevoerd. De concentratie en onderlinge afstemming van bedrijven is goed voor het milieu: er is minder emissie van stikstoffen, minder verlies van energie en een beter gebruik van watervoorzieningen. Boeren kunnen wat Broeze betreft een rol blijven spelen als kleine zelfstandigen die een paar stallen beheren. Wonen kunnen zij bijvoorbeeld in de nabijliggende stad.

Varkensplan verbaast Kamer

Door een onzer redacteuren
DEN HAAG, 5 OKT. Innoveren is altijd controversieel, vindt minister Brinkhorst (Landbouw). Juist daarom is hij voorstander van een proef met de industriële productie van voedsel en vlees in een megaflat met varkens en kippen en andere 'producten'. Dan komt het debat tenminste op gang, vindt hij. Gisteren voer hij alvast door de Rotterdams haven met directeur Scholten van het Havenbedrijf, op zoek naar een geschikte locatie voor de 'varkensflat'.

Het plotselinge vuur van de minister voor de geïndustrialiseerde landbouw wekt verbazing in de Tweede Kamer. CDA en SP noemen het idee "onrealistisch". SP'er R. Poppe vroeg zich af of de minister "gek is geworden. Hiermee verliezen we boeren en dieren." Hij zal vragen stellen aan de minister. Ook de VVD ziet "helemaal niets in dit plan", aldus Kamerlid J. Geluk. "Ik vraag me af of de minister met beide benen op de grond staat." De kritiek richt vooral op de verhuizing van landbouw uit het platteland naar een industrieterrein. Landbouw moet juist worden ingezet voor versterking van het platteland, vinden VVD, CDA en ChristenUnie. Geluk (VVD) ziet wel wat in efficiënter gebruik van de landbouwgrond op kleinere schaal, door bedrijven die zich zelfstandig samen vestigen.

PvdA en D66 staan wel positief tegenover de vestiging van varkenshouders op industrieterreinen. P. ter Veer, partijgenoot van Brinkhorst (D66) noemt het plan "fantastisch". "Wij vinden al jaren dat varkenshouders een plekje in het buitengebeid moeten krijgen. Ze hebben ook nu geen band met het land." De Consumentenbond en de Stichting Natuur en Milieu (SNM) verwachten dat de varkensflats op veel weerstand stuiten bij de consument. Ze zien voordelen voor het milieu. Maar SNM vindt dat landbouw "een band met het land" moet houden. Voorzitter Doornbos van de Land- en Tuinbouworganisatie LTO kan zich " weinig voorstellen" bij een zo vergaande industrialisatie van de landbouw in een agroproduktiepark. Hij is vóór innovatie, maar vraagt zich af "of de minister wil dat in Nederland alleen bos en moeras overblijft."

( a d v e r t e n t i e s )