'Er zijn steeds meer netkunstenaars'

In Amsterdam wordt vanaf morgen gedebatteerd over en geëxperimenteerd met de vrijheid van informatieverwerving via internet en de toepassing van de nieuwe media in de kunst.

Door EDO DIJKSTERHUIS

AMSTERDAM, 5 OKT. Komende zaterdagmiddag is poptempel Paradiso het toneel van een 'heuse' rechtzaak. In de beklaagdenbank: de muziekindustrie. De aanklagers: Napster, MP3.com en Scour.net. De aanklacht: het belemmeren van culturele ontwikkeling door de bezitters van exclusieve eigendomsrechten over informatie en kennis. Die rechtszaak is het sluitstuk van NET. CONGESTION, het internationaal festival over streaming media dat morgen begint. Twee dagen lang wordt er gedebatteerd over en geëxperimenteerd met de fusie tussen internet en de traditionele media. Het festival is te volgen via lokale kabel-tv, radio en natuurlijk het web.

"De integratie tussen tv en audio enerzijds en internet anderzijds vindt nu overal plaats", zegt Adam Hyde, die samen met Eric Kluitenberg het festival organiseerde. "Steeds meer tv-productiebedrijven combineren de technieken. Het aantal netkunstenaars is de afgelopen twee jaar explosief gestegen. En op mega-schaal hebben we te maken met de fusie tussen America On Line en Time Warner, waardoor een enorm mediaconcern ontstaat, dat zowel oude als nieuwe media omvat."

Met NET.CONGESTION laten de organisatoren middels performances, live- radio, debatten, concerten en club events zien wat er mogelijk is met streaming media. Het gaat niet alleen over artistieke toepassingen, want naast vertegenwoordigers uit de performance, geluidskunst, video-art, muziek, film, theater zijn ook vertegenwoordigers uit de sociaal-politieke hoek uitgenodigd, zoals radiostation Free B92 uit Belgrado en het Britse Interface Pirate Radio. Deze activisten van de 'tactische media' bewegen zich in andere kringen dan kunstenaars. Voor hen is het net vooral belangrijk als drager van een boodschap. Door hen samen te brengen wordt gehoopt een constructieve frictie tussen vorm en inhoud te creëren.

Waar de twee groepen elkaar zeker zullen vinden is in hun wens te communiceren. "Veruit de meest populaire internet-toepassing is en blijft email, dat zegt genoeg", zegt Kluitenberg. "Maar in streaming media is de relatie tussen publiek en medium anders dan in traditionele media; het is een stuk minder passief. In het project Frequency Clock bijvoorbeeld konden internetgebruikers van thuis uit hun MP3-files sturen naar een radiostation en het meteen uitgezonden krijgen. Iets dergelijks gaan we tijdens het festival doen op de Amsterdamse kabel. Mensen kunnen hun eigen filmpjes sturen en ze meteen terug zien op tv. Een soort video-jamsessie of geautomatiseerde televisie dus, gecontroleerd vanuit duizenden woonkamers."

Dit soort mediavrijheid ligt uiteraard niet goed bij de grote conglomeraten. " De commerciële bedrijven schermen altijd met de term 'uitzend-kwaliteit', maar dat is slechts een excuus om de toegang tot de media te beperken", vindt Hyde. "Als je de toegang zo open mogelijk houdt dan krijg je een aanbod zonder voorselectie. Zo'n programma zal er niet altijd even glad uitzien, maar het is wel interessanter en diverser. Het medium is ook niet meer de black box die het nu vaak is. Je kan aan de ruwe vorm zien hoe het gemaakt is, het is niet prachtig weggepoetst in dure producties. Wij zijn dan ook niet geïnteresseerd in de gepolijste programma's van MTV en CNN." Maar dat zijn wel de grote spelers in het medialandschap die alle kanalen naar zich toetrekken. Volgens de festivalorganisatoren is het essentieel dat netkunstenaars zich inzetten voor eigen ruimte op radio en tv. Kluitenberg: " Televisie is nu eenmaal meer massamedium dan internet. Als je beperkt wordt tot internet, is de kans groot dat je preekt voor eigen parochie. Het web wordt dan een getto voor marginale stemmen."

Behalve de strijd tegen de commercie, bieden net-kunstenaars en activisten het hoofd aan juridische en technische problemen. Hyde: "Auteursrecht is het grote issue op het moment. Als Napster de rechtzaak verliest en de regels rondom intellectueel eigendom worden aangescherpt dan is dat direct van invloed op de verdere evolutie van streaming media."

Maar nog voordat wetgeving internet muilkorft kan het al ten onder zijn gegaan aan zijn eigen succes. Kluitenberg: "Momenteel is zes procent van de sites voorzien van geluid of bewegend beeld. Maar die fractie is wel verantwoordelijk voor 56 procent van al het netverkeer. Stel nou dat het aandeel streaming media verdrievoudigt. Dan krijg je dus een verstopping van het net, 'netcongestion', zoals niet toevallig ook de titel van het festival luidt. Een digitale meltdown is het gevolg, het net zal bezwijken."

NET.CONGESTION, international festival of streaming media: 6/10-8/10 in onder meer De Balie, Paradiso, Melkweg, De Waag, Montevideo/TBA. Inl. (020) 5535151 of http://net.congestion.org

( a d v e r t e n t i e s )