F I L M V O O R A F :
Doldwaze duik in de geschiedenis
BAS BLOKKER
Vanavond een toevallige
samenloop van films op Net5. De slechtste film van een hooggewaardeerde
regisseur en de beste film van een meestal als vleesklomp weggehoonde
acteur. Steven Spielberg meets Sylvester Stallone. 1941 en
F.I.S.T.Wie per ongeluk in 1941 valt, zal niet snel aan
Steven Spielberg denken. Na alle Indiana's Jones, haaien,
voorhistorische en buitenaardse wezens is Spielberg nu al jaren de
serieuze leraar, die plechtig de zwarte bladzijden van de geschiedenis
opslaat en meeslepend voorleest aan zijn leerlingen. Gij zult geen joden
vernietigen. Gij zult geen slaven vervoeren. Gij zult soldaat Ryan
levend ophalen.
In 1941 valt nog niets van die missie te ontdekken. Ook hier
duikt Spielberg de geschiedenis in, maar dan knotsgek, doldwaas, te
flauw. De commandant van een Japanse duikboot, met ook een verrassende
Duitser aan boord, besluit tot een aanval op Hollywood, maar weet niet
waar de plek ligt. Dus wordt er over en weer wat geknald en vernield en
dan gaat de sub weer weg. "Volgens mij hebben we hem geraakt",
zegt een Amerikaanse soldaat, "ik zag hem zinken." (Deze grap is zoveel
beter dan de rest van de film dat-ie twee keer wordt verteld).
Deze film, die in Spielbergs filmografie ligt tussen Close encounters
of the third kind en Raiders of the lost Ark, onderscheidt
zich in niets van een Police Academy of een Bachelor
party. Er gaat veel stuk en er wordt veel gegild. Zelfs
Bluesbrothers Dan Aykroyd en John Belushi (God hebbe zijn ziel) kunnen
de film geen duwtje geven, al doet Aykroyd een poging in zijn toespraak
om de Amerikaanse moraal op te peppen: "Willen jullie kalkoen met kerst
of rauwe vissenkoppen met rijst? En denken jullie dat de moffen in Walt
Disney geloven? Heeft Mickey Mouse Pearl Harbour soms gebombardeerd? Is
Pluto Polen binnengevallen?"
Maar voor 1941 komt vanavond F.I.S.T., de eerste film die
Sylvester Stallone maakte na zijn doorbraak als boksheld Rocky in 1976.
En F.I.S.T. is interessant, blijft in klasse op afstand van
The Godfather of het gangsterwerk van Martin Scorsese, maar is
toch de moeite waard.
Stallone speelt de Hongaarse immigrant Johnny Kovak, een kleine
krabbelaar, die groot wordt in de vakbond, zich daar encanailleert met
de georganiseerde misdaad en daarvoor boeten moet. En hij doet het goed.
Geholpen door een script van Basic Instinct-auteur Joe Eszterhas
en door de regie van Norman Jewison (Jesus Christ Superstar,
Moonstruck) blijft de beperkte acteur, ondanks slechts twee
oogstanden (heel of half geloken) en zijn scheve mond, de hele film, van
jongeman tot bejaarde bons, overeind. Jewison heeft zelfs verschillende
emoties weten te leggen in die Rambo-grom van Stallone.
De drama's van F.I.S.T. zijn misschien wat schematisch, maar de
dubbele motieven van alle personages - van de laagste gangster tot de
hoogste senator - geven de film de nodige gelaagdheid. Je voelt aan
alles: als de jonge Marlon Brando Johnny Kovak had gespeeld, was het een
klassieker geworden. Die laat zich in zulke films toch net iets
dramatischer aftuigen dan Rocky, uh, Rambo, ach nee: Stallone.
F.I.S.T. (Norman Jewison, 1978, VS), Net5, 20.30-23.10u. 1941 (Steven
Spielberg, 1979, VS), Net 5, 23.10-1.10u.