T V V O O R A F :
Kwaad geneest kwaad
KESTER FRERIKS
"Mensen hebben mensen nodig", zegt actrice Frieda Pittoors in De
Bitterzoet met de voor haar kenmerkende, wat lijzige maar niet minder
effectieve, stem. Ze weet niet welke rampspoed ze met dit even
eenvoudige als ware zinnetje over haar huis afroept. In de achterkamer
van hun armoedige woning ligt haar dochter vastgetekend in bed. Na een
auto-ongeluk is ze verlamd geraakt, normale communicatie is onmogelijk,
ze is jong, mooi en hulpbehoevend.
Haar vader, vertolkt door Bert Luppes, weigert elk bezoek. Op
sinistere wijze houdt hij hulpverleners buiten de deur. Een verbitterd
burgerman, klein, gedrongen, gevaarlijk oplichtende ogen, die zich heeft
teruggetrokken uit de wereld. Het kan niet anders of in de kleine, helse
kosmos van dit gezin slaat het lot toe. Een vreemde jongeman dient zich
aan, hij geeft voor een vroegere geliefde van de dochter te zijn. Hij
palmt met speelse charme eerst de moeder in, dan volgt, zij het moeizaam
en nukkig, de vader.
Fedja van Huêt maakt van de indringer een dreigend personage
dat met een sinistere oogopslag, een wellustige beweging van de mond,
een samenzweerderige dictie, duidelijk maakt wat hij wil: de ouders het
huis uit, zodat hij met het meisje zijn gang kan gaan.
De toneelvoorstelling De Bitterzoet naar een tekst van Dennis Potter
ging in 1998 als co-productie van Theatergroep Hollandia en Theater
Antigone in première. De voorstelling liet een blijvende
herinnering achter, al was het alleen al vanwege de twee opgezette
herdershonden op het podium die het huis van de onfortuinlijke familie
vergeefs bewaakten.
In de filmversie waarvan Johan Simons de regie heeft, wordt het
demonische verbond dat het viertal sluit, op krachtige wijze aangezet.
Cameraman Vladimir Smutny laat zijn camera zwenken en onverwachte hoeken
kiezen, hij monteert beelden scherp tegen elkaar zodat een
surrealistisch effect ontstaat. Hoe verder de film gaat en het plot zich
ontwikkelt, des te vaker kiest hij een laag perspectief of een standpunt
ergens in de hoogte om de grimmige, onaardse sfeer van het toneelstuk te
treffen.
De vele wendigen in het verhaal maken de tv-film spannend en ook
gruwelijk, net als de voorstelling. Het gezelschap Hollandia heeft
altijd al een uitgesproken en fascinerende voorkeur voor het kwaad
gehad, voor gewelddadigheid. De Bitterzoet vormt een hoogtepunt.
De spelers zijn elk in hun beladen rol voortreffelijk en het kwaad
wordt hier niet met het goede vergolden, maar andersom: kwaad geneest
het kwaad. Niet voor niets komt er een occulte scène in voor, een
heksensabbath, waarin de wereld op slag verandert: regen valt door het
dak. En: kan het slachtoffer écht niet praten?
De Bitterzoet, Ned.l, 23.07-0.25u.