B E E L D :
Woord in beeld
Bas Blokker
Eindelijk waren ze alle 118 dood
en dus werden de gebeurtenissen nog even voor ons op een rijtje gezet.
Van zes uur 's middags tot twaalf uur 's nachts. Op alle netten.
Het op een rijtje zetten van de feiten / de gebeurtenissen / de zaak is
een geliefde bezigheid bij de actualiteitenrubrieken. Het verlangt geen
andere journalistieke inspanning dan het schrijven van een stukje tekst
waarin feit en mening samenvloeien als chocolade- en vanillevla in een
dubbelpak. Het wonderlijke van deze vorm van tv-journalistiek is dat
beeld en tekst volledig uiteenlopen. Is de commentator van 2
Vandaag in zijn rijtje feiten aangekomen bij de zin: "Premier
Poetin krijgt in eigen land steeds meer kritiek", dan zien we hoe een
rubberhandschoen onder water een brokstuk bekijkt. Beeld hoeft geen
informatie over te dragen, beeld is een plaatje, het gaat om het Woord.
Ze zouden een voorbeeld moeten nemen aan die ene Russische journalist
die nu al de hele week voor de RTR in Moermansk op de kade staat. Zegt
zijn Moskouse anchorman dat zojuist is bekendgemaakt dat het Engelse
onderzeevaartuig LR-5 naar beneden is gestuurd, dan roept de
verslaggever: "Nee, nee, dat zeggen ze wel, maar het is niet zo. Kijk
maar." En hij wijst met zijn camera naar het dek van het bergingsschip,
waar nog altijd het vierkante ding staat dat de LR-5 is. "Als die naar
beneden was gegaan, hadden we het wel gezien", zegt de
verslaggever.
Alle rubrieken hadden ook een deskundige gevonden. 2 Vandaag en
Nova hadden, en dat was erg nuttig, contact gelegd met de Noorse
coördinator van de reddingsoperatie, vice-admiraal Skorgen. In
2 Vandaag was hij nog tamelijk diplomatiek. Op de vraag: "Hadden
er Russische levens kunnen worden gered als u er meteen was
bijgeroepen", zei hij hier "That is impossible to say" (vertaald
als "Dat is moeilijk te zeggen"). Toen Nova aan de beurt was,
moet hij al zo gek van de Russen zijn geweest dat hij onverbloemd zei
dat de Russische politici boven water hadden staan liegen over wat hij
onder water kon zíen dat niet waar was.
Netwerk had een Nederlandse deskundige uitgenodigd. Kapitein-
ter-zee b.d. Heij kon niet veel meer dan concluderen dat we alleen
zeker weten dat er niemand meer leeft. En: "In het totale denken is het
zo dat als mensen dood zijn, ze ook geen klopsignalen meer geven."
Impliciet verwijt aan het adres van de Russen!
Netwerk had gisteren ook een primeur die journalistiek meer
beloofde dan alle Koersk-rijtjes: Hennie Kloppenborg, werknemer van het
Enschedese rampbedrijf SE Fireworks, kwam voor de camera. Hij is de man
die op de bewuste zaterdag nog op het bedrijfsterrein was geweest en
die bij de politie daarover zulke tegenstrijdige verklaringen aflegde,
dat de rechter-commissaris hem ten slotte onder ede verhoorde.
Resultaat: Kloppenborg wordt nu verdacht van meineed. Met je
boerenverstand zou je denken, ik moet van die man te horen krijgen
waaróver hij gelogen heeft. Dat wilde Netwerk natuurlijk
ook wel, maar de ondervragende journalist was kennelijk al zo blij dat
hij erin was geslaagd als eerste on the record een Fireworks-
werknemer te kunnen spreken, dat hij genoegen nam met het vraaggesprek
als enige bron van informatie. Kloppenborg speelde dus een partijtje
schaak met zichzelf. Zei dat hij niet wist waarover hij dan meineed zou
hebben gepleegd, of het moest zijn dat hij zich had vergist in het
tijdstip, maar dat kwam doordat hij zijn bril die ochtend niet bij zich
had.
Het tijdstip is zo ongeveer het enige waarover Kloppenborg geen
meineed zal hebben gepleegd. De politie had hem immers al voorgehouden
dat hij om 14.07 uur ergens was geweest, terwijl hijzelf dacht dat het
12.15 uur moest zijn geweest en dat had Kloppenborg toen van ze
aangenomen. Geen enkele reden om dáárover nog eens te
liegen tegenover de rechter-commissaris.
Maar Netwerk was al blij te horen dat Kloppenborg de dagen na de
ramp was ingestort. "Ik was helemaal leeg."
"Ik geef toe", mocht ten slotte de lege werknemer bekennen, "dat ik met
de hele ramp niks te maken heb." Gejuich in de Netwerk-studio!