F I L M V O O R A F :
Perfect Circle
PETER MICHIELSEN
De Bosnische oorlog was bij
uitstek een televisie-oorlog. Drie jaar lang hebben we de oorlog dag in
dag uit op de tv gevolgd in de vorm van journaalbeelden van strompelende
vluchtelingen, artilleriebeschietingen en uitslaande branden. De
Bosnische oorlog was aldus anders dan alle andere oorlogen.
Een speelfilm over die oorlog is q.q. ook anders dan andere
oorlogsfilms. Zo'n film bereikt, als het goed is, een ander niveau door
die oorlogsfragmenten aaneen te rijgen: de gaten worden opgevuld,
fragmenten vallen op hun plaats en krijgen een onderlinge samenhang,
mensen krijgen een naam, een verhaal, een lot.
De film Perfect Circle van de Bosnische filmer Ademir Kenovic is
de eerste na de oorlog, en is het relaas van de dichter Hamza, die thuis
twee jongetjes aantreft die hun dorp zijn ontvlucht en nergens heen
kunnen. Nogal tegen zijn zin in houdt Hamza de jongens, Adis en de
doofstomme Kerim, bij zich.
Het is een verhaal dat makkelijk had kunnen worden omgezet in een
sentimentele draak, maar Kenovic is met een perfecte boog om die valkuil
heengelopen. Perfect Circle is uiterst koel en
afstandelijk gefilmd, met oog voor details - Hamza verstookt de
schoenen van zijn vertrokken vrouw als het hout op is - en met een oog
voor de kleine absurditeiten van het leven in een belegerde en
stukgeschoten stad, waar het leven met al zijn handicaps 'gewoon'
doorgaat. Perfect Circle is een film over mensen die zich
aanpassen, alle vervreemding ten spijt, alle ellende ten spijt.
Een verzetje voor Adis en Kerim is een nachtelijk uitstapje naar het
hotel waar Franse VN-soldaten kerst vieren bij licht van een eigen
generator, midden in een stad die al heel lang zonder stroom zit. Op
eerbiedige afstand van het verlichte raam vraagt Adis: "Zijn dat mensen
zoals wij?" Ze dromen van treinen die rijden of strandplezier en Adis
plast van opwinding in bed als hij droomt dat hij een mand vis vindt.
Hamza drinkt te veel en heeft visioenen waarin hij zichzelf ziet,
opgehangen aan een boomtak of een balk. De jongens maken zich zorgen
over een gewonde hond en vragen Hamza of je de kogel die je in het hoofd
treft nog kunt horen. Een gewone kindervraag in dat Sarajevo, die een
gewoon antwoord verdient.
Perfect Circle (Ademir Kenovic, 1996,
Bosnië/Frankrijk/Nederland), Ned.3, 23.08-0.56u.