KPN heeft gisteren een alliantie gevormd met twee Aziatische tijgers. Het drietal wil de 'derde generatie' mobiele telefonie gaan lanceren in Europa - op z'n Japans. 'Cultuurbotsingen kunnen juist heel vruchtbaar zijn.'

Door STÉPHANE ALONSO

LONDEN, 13 JULI. KPN vindt in Azië wat het in Europa niet krijgen kon. Na een mislukte versmelting met het Spaanse Telefónica, ging het eerder dit jaar een alliantie aan met NTT Docomo, het grootste mobiele telefoniebedrijf van Japan. En sinds gisteren maakt ook het conglomeraat Hutchison uit Hong Kong deel uit van de familie.

In Londen, waar het consortium zich voorstelde aan de wereldpers, zaten een kleine Japanner, een breedlachende Chinees en een slungelige Nederlander gebroederlijk naast elkaar. Vier weken onderhandelen was vooraf gegaan aan deze dag. Vier weken om uit te dokteren hoe Europa moet worden veroverd. Een rolverdeling is er al: NTT Docomo levert de technologie, Hutchison het geld en KPN de sleutel tot Europa.

Canning Fok, de groep-manager van Hutchison, probeert meteen de vrees weg te nemen dat Hutchison de scepter gaat zwaaien over de alliantie. "Ik zeg altijd tegen partners: kom alsjeblieft langs want ik geef ook jullie geld uit." Ook het evidente cultuurverschil is geen probleem. "Cultuurbotsingen kunnen juist heel vruchtbaar zijn", zegt Yoshinori Uda van NTT Docomo - in het Japans. Het consortium wil, zo werd duidelijk, in Europa i-mode gaan lanceren - de door NTT Docomo ontwikkelde mobiele internettelefoon die in Japan razendpopulair is. De Japanse techniek sluit weliswaar niet aan op de huidige technologische standaard voor mobiele telefonie in Europa: GSM. Maar voor de 'derde generatie' mobiele telefonie (UMTS) geldt dat probleem niet. Het consortium wil voor die tijd al komen met een soort uitgeklede variant van i-mode die wel werkt met de standaard. "Het mooie is dat wij de meest moderne technologie in één keer kunnen adopteren", zegt Diederik Karsten, topman van KPN Mobile, de mobiele tak van KPN.

De derde generatie mobiele telefonie dwingt telecombedrijven tot samenwerken. Een UMTS-netwerk bestaat uit soms peperdure frequenties. KPN Mobile, NTT Docomo en Hutchison willen de financiële risico's daarvan delen. Hutchison kocht eerder dit jaar een Britse UMTS- vergunning voor maar liefst 15 miljard gulden. KPN en NTT Docomo gaan respectievelijk 15 en 20 procent van die vergunning betalen. Voor KPN is dit een mooie kans om de Britse markt alsnog binnen te dringen.

De drie bedrijven zullen hun netwerk helemaal van de grond af moeten opbouwen, want een mobiel of vast telefoonnetwerk hebben ze geen van alle in het Verenigd Koninkrijk. Maar volgens Fok hebben concurrenten juist het probleem dat ze oude technologie moeten aanpassen. "Wij dragen de last van het verleden niet."

Ook in Duitsland - de tweede grote markt van Europa - willen KPN Mobile en Hutchison later dit jaar een vergunning binnenslepen. NTT Docomo neemt hieraan als aandeelhouder van KPN Mobile (15 procent) indirect deel. KPN heeft in het Duitse samenwerkingsverband veel meer zeggenschap (50 procent) dan in de Britse (15 procent). De Nederlanders hebben in Duitsland dan ook een troefkaart: E-Plus.

De overname van E-Plus door KPN gebeurde vorig jaar met financiële steun van het Amerikaanse BellSouth, dat nog steeds een belang heeft in het Duitse bedrijf. Wat de rol wordt van de Amerikanen in de nieuwe Nederlands-Aziatische alliantie is nog niet duidelijk. Karsten van KPN Mobile sluit niet uit dat andere bedrijven worden opgenomen in de alliantie, maar de Amerikanen hebben nog geen belangstelling getoond.

Het binnendringen van de Franse telecommarkt wordt nog een zware dobber. Geen van de bedrijven heeft daar voet aan de grond en de UMTS- frequenties worden middels een 'schoonheidswedstrijd' verdeeld in plaats van een veiling. Een grote portemonnee is geen garantie voor succes.

Daarom zoekt het consortium een partner in Frankrijk. Karsten: "Ik kan me voorstellen dat (het conglomeraat) Bouygues onze partner wordt." Het Franse concern Vivendi schuift volgens Karsten immers op naar het Britse Vodafone. Samenwerken met France Telecom, de moeder van het Nederlandse Dutchtone, is uitgesloten. Dus blijft Bouygues over.

Ook Italië staat op het verlanglijstje van het consortium. Maar dat is nog toekomstmuziek, zegt het consortium. Eerst de allergrootste markten - en België, waar KPN het samenwerkingsverband KPN Orange al heeft. Bouygues is ook met het oog op een Italiaanse avontuur een logische keuze. Telecom Italia, het grootste mobiele telefoniebedrijf van Italë, heeft een indirect belang van 10, 8 procent in het Franse telecombedrijf.

Wordt het niet wat ingewikkeld, al die samenwerkingsverbanden? "We hebben nu eenmaal verschillende startpunten in verschillende landen", zegt Karsten. In Duitsland, waar Hutchison en KPN elk een eigen telefoonbedrijf hebben, is daarom een opvallende constructie bedacht. KPN Mobile en Hutchison gaan het UMTS-netwerk samen bezitten (ieder 50 procent), terwijl de twee telefoonbedrijven elkaar op dat net gaan beconcurreren. Zo'n constructie is zonder precedent in de sector.

Beleggers lijken niet enthousiast. Vanochtend daalde het KPN-aandeel verder met drie procent. Gisteren werd ook bekend dat NTT Docomo 4 miljard euro betaalt voor een belang in KPN Mobile - 1 miljard euro minder dan verwacht. Volgens Karsten zou alleen 5 miljard euro worden betaald in het geval KPN Mobile snel naar de beurs zou zijn gegaan. Die beursgang is uitgesteld tot na de zomer. "Op z'n vroegst in september" komt de beurs weer in zicht. Het consortium is volgens Karsten een onvermijdelijke ontwikkeling. KPN groeit uit zijn voegen. "De omzet van KPN Mobile ligt straks meer in het buitenland dan in het binnenland. We willen niet het slachtoffer worden van de kleinheid van Nederland".

( a d v e r t e n t i e s )