Het voorstel van staatssecretaris Adelmund om scholen te verplichten vijf dagen les te geven, is onderdeel van een lange discussie over de vraag of kortere schoolweken de prestaties van leerlingen negatief beïnvloeden. Adelmund en de Onderwijsinspectie vinden van wel.

Door onze redactie onderwijs

AMSTERDAM, 10 JULI. Precies een jaar geleden werd precies dezelfde discussie gevoerd. Drie scholen in Diemen wilden een vierdaagse lesweek invoeren, om de week zouden de vier tot achtjarige leerlingen een dag naar huis worden gestuurd. Op die dag zouden de leraren hun verplichte ADV-dag kunnen opnemen, kunnen vergaderen of een cursus kunnen volgen. In het hele land kozen scholen al voor deze oplossing.

Toen, een jaar geleden, was iedereen woedend. De ouders uit Diemen omdat ze nu hun kinderen een dag thuis moesten houden. De onderwijsdeskundigen omdat ze vreesden dat kinderen zo niet aan hun verplichte aantal uren les zouden komen. En Kamerleden spraken er schande van dat scholen zo "jongleerden" met hun lesuren.

De vierdaagse lesweek kwam er op de scholen in Diemen. De protesten van tachtig ouders hadden geen effect. Een van hen spande zelfs een kort geding aan, maar de rechter gaf hem ongelijk. De onderwijswet geeft scholen de ruimte om de lesweek naar eigen inzicht in te delen. Zolang ze zich maar houden aan het maximaal aantal uren per dag (5,5) en het minimaal aantal uren per jaar (880).

Volgende week dient er weer een kort geding over de vierdaagse lesweek. Twee ouders dagen de Pieter Hooglandschool in Amsterdam voor de rechter omdat zij een vierdaagse lesweek eisen. Deze ouders geven de voorkeur aan één vaste, lesvrije dag. Dat liever dan steeds, op onverwachte momenten, hun kinderen van school halen omdat er een leraar ziek is. Zij hebben berekend dat de school het afgelopen jaar 122 dagen geen vervanging kon vinden voor zieke leraren. En dat, zeggen zij, is veel slechter voor de onderwijskwaliteit, dan af en toe een dagje vrij.

Minister Hermans (Onderwijs) heeft nooit bezwaren gehad tegen de vierdaagse lesweek. Hij vindt net als de rechter, dat scholen dat zelf moeten uitmaken. Adelmund, de staatssecretaris van onderwijs denkt daar heel anders over. Als het aan haar ligt wordt de wet veranderd, en worden basisscholen verplicht om kinderen vijf dagen per week ten minste drie uur les te geven.

Niet onbelangrijk, de Onderwijsinspectie staat achter haar. Ferdinand Mertens, hoofd Inspectie, vindt een vierdaagse schoolweek voor leerlingen in het basisonderwijs geen goed idee. Als een witte basisschool in het Gooi waar kinderen van hoogopgeleide ouders op zitten, vier dagen lesgeeft, hoor je hem niet. Maar anders is het als het voor het hele land gaat gelden. Dan dreigen de zwakkere kinderen de dupe te worden omdat juist voor hen de continuïteit van het leerproces zo belangrijk is. "En dan denk ik echt niet alleen aan allochtone kinderen met een leerachterstand. Er zijn ook veel autochtone kinderen."

Niet voor niets hameren we in ons recente onderwijsverslag zo op de factor tijd, zegt Mertens. Onderwijstijd is belangrijk. Ook al geeft een school in vier dagen op papier evenveel uren les als een andere school in vijf dagen, dan nog is er een groot risico dat er sluipenderwijs onderwijstijd verdwijnt.

Adelmund wil met haar wet wachten op de uitspraak van het kort geding volgende week. En ze wil nog praten met onderwijsorganisaties. Als voorzet leggen die organisaties dezelfde kaarten op tafel als vorig jaar. Het probleem is niet de vierdaagse lesweek, zeggen zij, het echte probleem is het lerarentekort. En daaraan wordt ook met deze nieuwe wet niets veranderd. "Adelmund maakt het tekort alleen maar groter door vijf lesdagen verplicht te stellen", zegt directeur R. Limper van de Vereniging voor Openbaar Onderwijs (VOO). De klacht van bijvoorbeeld de ouders uit Diemen, dat ze de vrije dag niet konden combineren met hun werktijden, neemt Limper niet serieus. "De groep ouders die allebei fulltime werken is maar heel klein. Moeten scholen hun lesrooster daaraan aanpassen?"

Ook basisschooldirecteuren zien vooral de voordelen van de vierdaagse schoolweek. Op basisschool de Kraanvogel, met vijfennegentig procent allochtone leerlingen in Amsterdam-Oost, moet directeur Peter Lakke zijn leerlingen nog veel vaker vrij geven. Tweemaal per week stuurt hij een groep naar huis omdat hij geen vervanger voor een zieke leerkracht kan vinden. Daarbij heeft de onderbouw nog eens tien keer per jaar vrij door een collectieve ADV-dag.

Geen probleem die vierdaagse schoolweek, zegt hij, de onderbouw kan dat wel aan. "Deze oplossing loont veel meer dan vervangers inhuren. Dat geeft onrust in de klas. Telkens een nieuwe leerkracht, als je die al kunt vinden, is weinig productief. Dan kan ik die vervangers inzetten voor extra begeleiding van zwakke leerlingen." De angst dat de vrije, vijfde schooldag, de resultaten van zijn leerlingen negatief zou beïnvloeden, deelt hij niet. "Ondanks de vrije dagen scoorde mijn school bij de Cito-toetsen tien procent boven het gemiddelde."

En dat lijkt Adelmund voornaamste bezwaar tegen de vierdaagse lesweek te weerleggen. Zij vindt het juist didactisch onverantwoord om de productieve uren van kinderen niet te benutten. Volgens haar kunnen kinderen zich, net als volwassenen, 's ochtends het beste concentreren. Die schaarse uren concentratie moeten scholen vijf dagen in de week benutten.

( a d v e r t e n t i e s )