Door onze redacteur ERIK OUDSHOORN
HOENDERLOO, 16 JUNI. Frank Rijkaard bediende zich gisteren van een oude psychologische truc om het Nederlands elftal wakker te schudden voor de interland tegen Denemarken van vanavond. Hoewel hij doorgaans meent dat kritiek altijd binnenskamers besproken moet worden, stelde hij tegenover de internationale pers de wedstrijdmentaliteit van zijn internationals ter discussie. Tegen Tsjechië had Rijkaard niet de strijdlust waargenomen die hij wel in andere wedstrijden ziet. "Wij misten toen de bereidwilligheid om voor elkaar door het vuur te gaan", sprak de bondscoach streng. "Voetbalkwaliteit alleen is niet voldoende."

Twee jaar heeft de bondscoach geprobeerd met hulp van assistent Johan Neeskens en teamleider Hans Jorritsma de homogeniteit te handhaven in een spelersgroep die op het WK in Frankrijk reclame maakte voor aanvallend voetbal. Nu mist hij toch een belangrijk element bij die gelouterde profs. "De tomeloze inzet van veel andere teams op dit EK heb ik bij ons nog niet gezien. Als er wedstrijden op tv zijn loop ik weleens langs de kamers. Dan zie ik jongens kaarten en slechts af en toe een blik werpen op het scherm. Dan zeggen ze dat het zo'n slechte wedstrijd is omdat ze spelers alleen maar hard zien werken. Ik wijs ze dan op die rechtshalf die het vuur uit zijn sloffen loopt om een bal binnen te houden. Je kunt eindeloos praten over tactiek en systemen, maar het begint toch bij inzet. Om een wedstrijd te winnen is ook strijd en het heilige vuur nodig. Ik zal er alles aan doen om dit bij de spelers los te maken", zei Rijkaard.

De methode om een elftal via de media te prikkelen werd in het verleden ook gehanteerd door Rijkaards leermeester Cruijff. De bondscoach verwees naar het gebrek aan beleving in de wedstrijd tegen Tsjechië. Zelfs Edgar Davids wandelde gezapig over het veld.

Het gaat er bij Rijkaard niet in dat het Nederlands elftal tijdens het EK de nadelige gevolgen ondervindt van het feit dat bijna alle spelers uitkomen in lange, zware buitenlandse competities. De conditietesten wijzen immers uit dat de internationals topfit zijn, weet hij. Bovendien is de bezieling er op de training wél. "Figo heeft bij Barcelona afgelopen seizoen bijna alles gespeeld. Heb je hem bij Portugal zien lopen tegen Engeland? Hij was overal. We moeten ons niet laten aanpraten dat we vermoeid ogen. Morten Olsen heeft dat gezegd. Maar we vergeten dat hij een Deen is en straks bondscoach wordt. Zo kunnen we wel naar iedereen luisteren."

Rijkaard vindt dat de internationals moeten beseffen dat ze een uniek toernooi spelen in eigen land. De meeste spelers vinden dat ze daarvan wel doordrongen zijn. Er is volgens hen weinig mis met de passie bij het Nederlands elftal. Dennis Bergkamp: "Het lijkt me na één wedstrijd wat voorbarig om nu al in te schatten dat de juiste instelling ontbreekt. De wil om te presteren is bij ons juist heel erg groot. Als het goede spel wegvalt zoals tegen Tsjechië, dan lijkt het misschien net of de inzet minder wordt. Wij weten donders goed dat de strijdlust belangrijk is. Maar als je steeds tegen een muur oploopt, zoals tegen Tsjechië, dan brokkelt het vertrouwen langzaam af."

Tegen Denemarken en Frankrijk hoopt Bergkamp meer ruimte te krijgen. "Als we tegen die ploegen kunnen aanvallen, lijkt het vanzelf of we meer inzet tonen. De Denen moeten wel. De Fransen staan er om bekend dat ze het spel willen maken. De wedstrijd van zondag beschouwde ik als een van de moeilijkste in de poule. In duels met landen als Tsjechië of Noorwegen zou je een beetje sneaky op de counter moeten spelen. Dat is misschien niet zo herkenbaar, maar wel effectief. Van ons wordt altijd verwacht dat we aanvallen en domineren. In het hedendaagse voetbal wordt dat steeds moeilijker omdat de tegenstanders ons beter weten te bespelen."

Nederland mist vanavond Jaap Stam wegens een dijbeenblessure. Bert Konterman is zijn vervanger. De tactiek zal in vergelijking met het duel tegen Tsjechië slechts op details verschillen. Op een besloten training probeerde Rijkaard te verbeteren wat zondag mis ging. Zoals de opbouw via 'controleur' Cocu, de bereikbaarheid van de spitsen en de situatie op rechts waar Seedorf en Reiziger te weinig gebruik maakten van de ruimte.

Bergkamp wees er gisteren op dat de matige samenwerking tussen hem en Kluivert ook het gevolg was "van een gebrek aan juiste afstemming van het spelsysteem". Bergkamp erkende dat Kluivert zich te vaak laat terugzakken. "Hij zoekt graag balcontact. Pas in de eindfase van de aanval moeten wij samenwerken. Voornamelijk op intuïtie. Dat gaat steeds beter."

Hoewel de Denen tegen Frankrijk een zwakke indruk maakten, gaf Rijkaard hoog over ze op. "De Denen geloven nog heel erg in hun kansen. Ze zullen meer dan honderd procent inzet tonen. Daarom moeten wij tot op de bodem gaan."

Opstellingen: Nederland: Van der Sar; Reiziger, Frank de Boer, Konterman en Van Brockhorst; Ronald de Boer (of Seedorf), Cocu, Davids, Overmars (of Zenden); Bergkamp en Kluivert.

Denemarken: Schmeichel; Colding, Henriksen, Schönjberg, Heintze; Jørgensen, A. Nielsen, B. Nielsen, Grønkjaer; Sand en Tomasson.

Scheidsrechter: Urs Meier (Zwitserland)

( a d v e r t e n t i e s )