'LAM OF LEEUW' heette het opzienbarende boekwerkje dat toenmalig Tweede-Kamervoorzitter Vondeling al weer ruim een kwart eeuw geleden schreef. Het was een hartstochtelijk pleidooi om de gekozen volksvertegenwoordiging een machtiger aanzien te geven.

Sinsdien is het boek van Vondeling, zeker in de Tweede Kamer zelf, talloze malen aangehaald. Maar er naar gehandeld is er des te minder. Het praten over een machtiger parlement is omgekeerd evenredig aan concrete daden op dat terrein. Afgelopen zaterdag lieten de fractievoorzitters uit de Tweede Kamer zich in deze krant over dit taaie onderwerp uit. Talloze suggesties werden geopperd. Van de oprichting van een eigen onderzoeksbureau tot en met een vragenuurtje met de minister- president. Een behoorlijke dosis scepsis bij de voornemens van de fractievoorzitters om de parlementaire controletaak te versterken is echter op zijn plaats. Anders dan veel zaken waarmee de Tweede Kamer zich bezighoudt, gaat het bij het eigen functioneren niet om wetswijzigingen, maar in de eerste plaats om gedragsverandering. Het probleem is immers niet dat de Tweede Kamer geen macht bezit, maar veel meer dat zij onvoldoende gebruik maakt van die machtsmiddelen. Het is dus de klagende Kamer zelf die het laat afweten. Als het om de positie van de Tweede Kamer gaat, staat tussen dromen en daden het opportunisme van de regeringscoalitie. Het leidt er toe dat het met de mond beleden dualisme in de praktijk neerkomt op het beknellende monisme dat een meerderheid van de Tweede Kamer bindt.

DAT NEEMT NIET WEG dat de taakopvatting van de Tweede Kamer langzaam maar zeker aan het veranderen is. Van een arena waar politiek- ideologische meningsverschillen werden uitgevochten is de Tweede Kamer getransformeerd in een controle-instituut van de regering, waarbij de uitvoering van het beleid en de resultaten een meer centrale rol spelen. Het is toe te juichen als de Tweede Kamer zich ook het daarvoor benodigde instrumentarium toeeigent. Zeker in de huidige informatiemaatschappij is het vreemd dat bij de beleidsvoorbereiding het zogeheten 'monopolie van de feiten' nog steeds geheel bij de regering berust. Een eigen parlementair onderzoeksbureau kan bijdragen aan het vormen van een doelmatige tegenmacht.

Maar bovenal gaat het om een mentaliteitsverandering bij de betrokken parlementariërs zelf. In schril contrast met de bevlogen verhalen van de fractievoorzitters over een andere rol van het parlement staan de concrete activiteiten op dit gebied van dezelfde Kamerleden.

BIJ UITSTEK is hier een taak weggelegd voor de voorzitter van de Tweede Kamer. Maar juist voorzitter Van Nieuwenhoven waarschuwt voor te hoge verwachtingen van organisatorische ingrepen om de positie van de Kamer te verstevigen. Dit valt natuurlijk uit te leggen als een uiting van realiteitszin. Maar tevens geldt dat als de Kamervoorzitter zelf er al niet echt in gelooft, de kans op succes nihil is. Lam of leeuw was indertijd de vraag. De voorzitter hoeft zich niet bij voorbaat als lam te gedragen.

( a d v e r t e n t i e s )