NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Als vanavond de beurzen in de VS zijn gesloten krijgt de rechter, die Microsoft eerder veroordeelde voor oneerlijke concurrentie, een voorstel om het bedrijf op te splitsen.

Door onze correspondent LUCAS LIGTENBERG

NEW YORK, 28 APRIL. Het Amerikaanse ministerie van Justitie en de negentien staten die partij zijn zullen vandaag een voorstel tot opsplitsing van Microsoft inleveren bij rechter Thomas Penfield Jackson. Ze willen dat er een bedrijf komt voor het besturingssysteem Windows en een tweede bedrijf dat de andere software-activiteiten van Microsoft onder zich heeft. Het voorstel tot splitsing, waarvan delen de afgelopen dagen al zijn uitgelekt, is een strafmaatregel die tegen Microsoft wordt getroffen. Eerder deze maand is het bedrijf schuldig bevonden in een antimededingingsproces. De rechter vond dat Microsoft misbruik heeft gemaakt van zijn monopoliepositie op het gebied van besturingssystemen (Windows) en 'roofdierachtig gedrag' heeft vertoond.

De grote vraag is nu hoe dit in de toekomst kan worden voorkomen. Dat is een belangrijker aspect dan een straf vinden voor onwettige activiteiten in het verleden, vinden deskundigen. "De functie van remedies in deze zaak is niet om Microsoft te straffen maar om de concurrentie te herstellen", verklaarde Herbert Hovenkamp, hoogleraar recht aan de Universiteit van Iowa en adviseur van het ministerie van Justitie in deze zaak.

Omdat het voorstel onvermijdelijk leidt tot een langdurige procedure in hoger beroep bevat het tevens allerlei voorstellen voor remedies die Microsoft in zijn activiteiten beperken tot een definitieve uitspraak in de zaak wordt gedaan. De tijdelijke remedies zijn zodanig ontworpen dat als het voorstel tot opsplitsing niet wordt overgenomen of in hoger beroep sneuvelt zij de straf vormen. Bepaald is dan ook dat de remedies voor een duur van drie jaar van kracht blijven als Microsoft wordt opgesplitst. Gebeurt dat niet dan blijven ze tien jaar geldig. Gevraagd wordt onder meer van Microsoft om een uniforme prijs van Windows openbaar te maken en om de onderliggende software code van Windows openbaar te maken. Op die manier hebben alle programmeurs, binnen en buiten Microsoft, gelijkelijk toegang tot Windows. Deze voorstellen zijn aan de orde geweest tijdens de onderhandelingen over een schikking maar Microsoft wees die toen af. Het bedrijf betitelde de eisen als 'extreem' en 'buiten proporties'. Microsoft verzet zich tegen alle remedies en ook tegen de rechterlijke uitspraak. In een interview deze week verklaarde oprichter en topman Bill Gates: "Het is belangrijk om voor ogen te houden dat Microsoft vindt dat het absoluut niets heeft misdaan." Eerder al zei ook topman Steve Ballmer dat Microsoft niets verkeerd gedaan heeft en geen reden zag zijn praktijken te wijzigen.

De voor- en tegenstanders van opsplitsing hebben de gehele week al van zich laten horen nadat op maandag enkele media er melding van hadden gemaakt. Paul Krugman, vooraanstaand econoom aan Harvard University, schreef in de New York Times dat de voorgestelde opsplitsing ('horizontaal') zal leiden tot hogere prijzen voor Microsoft-produkten. Beter is om het bedrijf 'verticaal' op te splitsen, zodat er bijvoorbeeld drie Windows-bedrijfjes ontstaan die met elkaar concurreren. Krugman ziet hier wel allerlei praktische problemen aan verbonden, zoals Windows-versies die niet compatibel zijn en een prijzenslag die twee van de bedrijfjes vernietigt. "Zelfs als je denkt dat Bill Gates en zijn metgezellen het verdienen gestraft te worden is het belangrijk om dit soort dingen door te denken", waarschuwt Krugman. Robert Litan, verbonden aan de denktank het Brookings Institution en voorheen werkzaam bij justitie, diende gisteren samen met drie economen van Stanford, Yale en Harvard een notitie ('amicus curiae') in bij de rechtbank die voorstelt tot opsplitsing in vier bedrijven. Zij willen een scheiding van besturingssysteem en toepassingen maar bovendien een opdeling in drie bedrijven van besturingssystemen om echte concurrentie te bewerkstelligen. De economen zijn respectievelijk Roger Noll, William Nordhaus en F.M. Scherer. "Een gecentraliseerde monopolist als Microsoft brengt de economie in gevaar omdat het de evenwichtigheid van gedecentraliseerde systemen mist en niet via het stemhokje of de vrije markt ter verantwoording kan worden geroepen", stellen de economen, die als hun voorstel het niet haalt toch "ten minste' een opsplitsing in tweeën willen zien.

De roep om opsplitsing is zo sterk dat het lijkt of de rechter dit serieus zal gaan bekijken. Antitrustspecialist Robert Lande, verbonden aan de Universiteit van Baltimore, denkt echter dat het er niet van zal komen. "Het is onderhandelingstactiek", zegt hij. "Er wordt opsplitsing geëist om een vergaande aanvaarding van remedies te krijgen." Lande denkt ook dat Justitie zich wil indekken tegen kritiek over een aantal jaren. Als Microsoft zich ooit onder de toepassing van remedies weet uit te draaien, zoals wordt gevreesd, kunnen ze bij Justitie zeggen: 'Zie je wel, ik heb het je gezegd!'