NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Hollywood in de huiskamer

Thuis naar een film kijken, kan op steeds meer manieren: pay-tv, DVD, video on demand en via Internet. De traditionele videotheek wapent zich met een imagoverbetering: van louche plek naar 'recreatiecentrum'.

Door Mariska Graveland

Begin jaren tachtig doemden bij het woord videotheek nog beelden op van groezelige toonbanken, dito medewerkers en illegale pornofilms achter rode gordijntjes. Maar een paar jaar later, in het tijdperk van de cocooning, volgde een ongekende bloeiperiode. Videotheken schoten als paddestoelen uit de grond. Welk winkelcentrum had niet plotseling zo'n eenvoudig gemeubileerde zaak vol schreeuwerige videodozen?

Wie nu een videotheek als Videoland, Hollywood Factory of Ster binnenwandelt, ziet niet alleen glimmende schappen met rijen Titanics en Tarzans, maar ook T-shirts, snoep- en rookwaren, computergames, sleutelhangers, mobiele telefoons, cd's en Hollywood-parafernalia. Via het door de branche gesponsorde televisieprogramma 'Film en Video Nieuws' en via acties van Duyvis en Shell werd Nederland nog niet zo lang geleden warm gemaakt voor het huren van een video. Dit kan vaak tegen bodemprijzen: voor slechts 12,50 gulden heb je vijf (oudere) films voor één week in huis.

Willem van Teeseling, directeur van de brancheorganisatie NVDO: " Vroeger waren videotheken gesloten dozen met dichtgeplakte ramen. In het schemerdonker moest je een keuze maken. Nogal louche, dus. De branche is bezig met het verbeteren van het imago. Sleutelwoorden bij het nieuwe winkelconcept zijn toegankelijkheid en dynamiek. De enorme videotheek Hollywood Factory in Capelle aan den IJssel is daarvan een goed voorbeeld. De bezoeker kan echt recreëren in de winkel. Dit soort vermaakcentra heeft de toekomst." Concurrentie dreigt van de steeds goedkoper wordende koopvideo's in de supermarkt en van 'video on demand', een initiatief van de kabelmaatschappijen. Via de kabel kan de kijker thuis een film op zijn tv bestellen. Op dit moment wordt het systeem getest. Maar op korte termijn maakt de 'kabelvideo' de videotheek nog niet overbodig, zegt Van Teeseling. "Daarvoor kleven er te veel nadelen aan. Vergeleken met de duizend titels in de videotheek is de keuze gering. En als de gewenste titel al door anderen wordt bekeken, moet je wachten. Ook is het niet mogelijk om tijdens het kijken te pauzeren." Van Teeseling verwacht dat Video on demand net als pay-tv een marginaal bestaan zal leiden. "Ook de euforie over het eventueel samengaan van computer en televisie lijkt de videobranche nogal overdreven. Bij economische tegenwind gaan dit soort Internet/mediabedrijven als eerste tegen de vlakte." Het nieuwe imago van de videotheek wordt vooral uitgedragen door de grote ketens. Van Teeseling: "De kleine winkels krijgen het moeilijk, maar dat is in elke branche zo. Specialisatie is voor hen de enige redding." Bijvoorbeeld op het gebied van kwaliteitsfilms, DVD, of extreme openingstijden. Dat laatste kan met de zogenoemde Videowall, de snackbar onder de videotheken. Wie voor elven 's ochtends of na twaalven 's nachts behoefte krijgt aan een video, kan bij deze 24-uurs automaat een video 'trekken'.

Kwaliteitsvideotheken als Moviecenter, De Filmfreak en de Cultvideotheek zijn gespecialiseerd in geïmporteerde films, obscure titels en hebben een ruime collectie klassiekers. Ook verhuren zij widescreen- films, waarbij het beeld niet wordt afgesneden. De tijd waarin de verweerde koppen in 'Once Upon a Time in the West' aan de zijkant buiten beeld vielen, is voorgoed voorbij. Het aanbod van films in DVD- formaat in de videotheek groeit snel. Steeds meer klassiekers en actuele films verschijnen in digitale vorm, per week komen er gemiddeld tien nieuwe titels bij. DVD-films hebben een aanzienlijk betere beeld- en geluidskwaliteit dan videofilms en zijn vaak voorzien van extraatjes: een vraaggesprek met de regisseur, of beelden van gesneuvelde filmscènes.

Door de opmars van DVD lijkt de video ten dode opgeschreven. Van Teeseling: "Optimisten vermoeden dat DVD de video over vijf jaar gaat vervangen, anderen denken dat het nog tien jaar duurt. Maar steeds minder mensen geloven dat DVD alles overneemt. Zo is er een nieuwe videorecorder op komst, waarmee je MPEG-videobestanden ( MPEG is een nieuwe compressiestandaard) kunt afspelen. Alle verschillende manieren om film te zien blijven vermoedelijk naast elkaar bestaan. De klant kan kiezen welk systeem het beste bij zijn wensen past."

Probleem met DVD's is de onderverdeling in regio's. De schijfjes worden niet in alle landen tegelijk uitgebracht en om te voorkomen dat Europese kijkers hun DVD's te vroeg van Amerikaanse aanbieders kopen, hebben de filmmaatschappijen de wereld in zes regio's verdeeld. Die moeten ervoor zorgen dat in Amerika gekochte schijfjes (regio 1) alleen in Amerika af te spelen zijn. Maar er zijn al gemodificeerde DVD- spelers te koop die alle schijfjes kunnen afspelen, zoals de Philips Matchline. De spelers van Sony of Panasonic kunnen voor ongeveer 375 gulden aangepast worden. De Nederlandse Vereniging van Producenten en Importeurs van Beeld- en Geluidsdragers ( NVPI) verbiedt Nederlandse videotheken echter sinds kort om Amerikaanse regio 1- DVD's te importeren en te distribueren. " Zo'n verbod ondermijnt de branche", klaagt Van Teeseling.

De regels voor het uitbrengen van een video of DVD zijn nu eenmaal streng. Pas zes maanden na de première in de bioscoop mag een film verhuurd worden, daarna pas verkocht, vervolgens op betaaltelevisie en ten slotte op de open tv-kanalen vertoond worden. Gemiddeld komt meer dan de helft van de opbrengst van een film uit de verhuur en verkoop op video.

Andere regels in de branche betreffen de leeftijdkeuring, iets waaraan onder ouders nog steeds grote behoefte bestaat. Tot voor kort werden de leeftijdslabels opgeplakt door de Filmkeuring, een schimmige groep van 'kenners' en 'doorsnee-bezoekers'. Maar sinds november 1999 is deze vervangen door het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media ( NICAM), met leden van de publieke omroep en de film- en videobranche. De wettelijke regels zijn onlangs verscherpt. Het aanbieden of vertonen van schadelijke films en video's aan kinderen jonger dan 16 jaar is strafbaar, de maximumgevangenisstraf is verhoogd naar een jaar, de maximumboete naar 50.000 gulden. De criteria zijn niet moeilijk te raden: extreem geweld, harde pornografie, beelden die angst aanjagen en die het gebruik van drugs en alcohol aanmoedigen. Een extreme nep-documentaire als 'Banned From TV' mag daarom niet verhuurd worden. Zo'n film past niet in het nieuwe deugdelijke imago ('voor de hele familie') van de recreatiecentra, een concept waarmee de videobranche de concurrentie van de nieuwe media hoopt te verslaan.