NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze correspondent KOERT LINDIJER
NAIROBI, 20 MAART. Het aantal slachtoffers van de collectieve zelfmoord vrijdag door een occulte sekte in Zuidwest-Oeganda zal volgens de politie vermoedelijk oplopen tot ver boven de driehonderd.

Het definitieve dodental blijft mogelijk onbekend omdat forensische experts niet in staat zijn om in de verbrande puinhoop van de kerk lichamen te identificeren. De sekte 'Beweging voor de Terugkeer naar de Tien Geboden van God' werd geleid door de profeet Joseph Kibweteere, twee voormalige katholieke priesters en enkele ex-

nonnen. Kibweteere had vorig jaar de sekte voorbereid op het einde van de wereld. Toen de verwachte zondvloed uitbleef, verschoof Kibweteere de datum naar 17 maart. "Ze wisten dat ze op 17 maart zouden sterven, want de Maagd Maria had hun beloofd op die dag in de morgen te zullen verschijnen om hen naar de hemel te dragen", aldus een inwoner van het stadje Kanungu, waar het drama zich afspeelde. De dagen ervoor verkochten de sekteleden op advies van Kibweteere al hun bezittingen of verbrandden ze. Donderdag trokken ze met voedsel en drank de kerk in en vierden er luidruchtig feest. Op vrijdag hielden de honderden volgelingen in hun groene, witte en zwarte gewaden een processie. Enkele leden spijkerden de ramen en deuren dicht, waarna iedereen het gebouwtje binnenging. Vermoedelijk met kerosine staken ze de kerk met golfplatendak en zichzelf in brand. Onder hen bevonden zich baby's en kinderen. Een politiewoordvoerder zei over aanwijzingen te beschikken dat Kibweteere zijn volgelingen de kerk in had gelokt om vervolgens het gebouw in vlammen te zetten. Vermoedelijk behoort de profeet tot de slachtoffers. Religieuze sektes en kerkgenootschappen trekken steeds meer aanhangers in Afrika. De Oegandese minister Amama Mbabazi pleitte gisteren voor nieuwe maatregelen tegen sektes om soortgelijke tragedies te voorkomen. Op het erf van de kerk bevond zich ook een school. Een leerling van de school zei vorig jaar in een gesprek met een krant dat hij de school had verlaten. Een opleiding had geen zin meer, want het einde van de wereld was ophanden.

In Afrika waren geesten nog altijd rond

Afrikaanse sekten sluiten beter aan bij de religieuze tradities van de bevolking dan 'officiële' kerken. Maar de wildgroei laat ruimte voor uitwassen.

Door onze correspondent KOERT LINDIJER

NAIROBI, 20 MAART. Een scheet die zal overwaaien. Zo noemden de kolonisten begin negentiende eeuw de opkomst van de onafhankelijke Afrikaanse kerken en sekten in Sierra Leone. Bijna tweehonderd jaar later schieten nog steeds overal op het continent nieuwe Afrikaanse kerkgemeenschappen uit de grond. Volgens schattingen bestaan er meer dan tienduizend van deze religieuze sektes met miljoenen aanhangers.

In Afrika zijn de geesten niet uitgestorven. Het geloof in geesten leeft onverminderd voort. Daarom stroomt water soms naar boven, raakt een man zwanger en stapt een geit een overheidsgebouw binnen met een goddelijke boodschap. Maar de 'officiële' kerken weigeren hier rekening mee te houden. De stijve boordenmentaliteit geeft veelal nog de toon aan. Weliswaar vinden er geen publieke verbrandingen meer plaats van 'afgodsbeelden', maar de kerkdeuren blijven gesloten voor geesten. De katholieke en protestante kerken betalen daarvoor een prijs. Niet alleen geven ze de ruimte aan de wat flexibelere islam, uit hun gelederen is ook een reeks onafhankelijke kerken opgestaan. De voorgangers van deze nieuwe kerken en sektes preken uit dezelfde bijbel, maar hun diensten verschillen radicaal van die in de kathedraal.

Aanhangers zijn gedurende de dienst hyperactief, ze zingen, dansen, klappen, jubelen, drummen en raken in extase. De priesters gedragen zich als profeten die kwade geesten uitdrijven. Dit gebeurt in aanwezigheid van de heilige geest en de engelen, net als van de geesten van de voorvaderen die over de levenden waken. Kerkdiensten die vele uren duren, worden gezellige en luidruchtige spektakels. Er vinden bonte riten plaatst die veel gelijkenis vertonen met de ceremoniën die in Afrikaanse culturen bij iedere belangrijke overgang in het leven gebruikelijk zijn.

De Musama Disco Christo Church in Ghana, de Miracles and Wonder Church in Kenia en de Restoration of the Ten Commandments of God in Oeganda, dergelijke kerkgemeenschappen trekken een groeiend aantal volgelingen. De toenemende sociale armoede in landen als Kenia en Nigeria doet deze kerkgemeenschappen razendsnel groeien. Ze worden tot de verzamelplaatsen van de wanhopigen die er gezamenlijk hun leed delen met God. Maar in Kenia gaan ook ministers, zakenlui en academici naar de diensten van gospelkerken en pinkstergemeenten. Arm en rijk kunnen zich er geestelijk ontladen, de swingende diensten sluiten veel meer aan bij hun geloofsbelevenis dan in een 'Europese kerk waar emoties worden ingehouden. "De blanke missionarissen presenteerden Afrikaanse traditionele religies als heidens, fetisjisme en animisme", zegt het hoofd van een inheemse Ghanese kerk. "De Afrikaan had zijn eigen God lang vóórdat de blanken aan onze kusten verschenen en ons in verwarring brachten." De nieuwe kerkjes en sektes blijken dus bovenal een hergeboorte van Afrikaanse religieuze tradities. Maar de wildgroei liet ruimte voor uitwassen. Corrupte profeten misbruiken God als koopwaar. Met ene hand op de bijbel en hun andere op de portemonnee exploiteren ze hun volgelingen voor financieel gewin. Ook komt het voor dat ze vrouwen en meisje in de kerk verkrachten. Opportunistische politici zetten hun magisch-religieuze krachten in om regeringen omver te gooien. In de twintigste eeuw gebruikten verscheidene oppositiegroepen spirituele krachten om verzet te mobiliseren tegen wereldlijke autoriteiten. In Tanzania en in Oeganda kwam het volk begin vorige eeuw in opstand tegen hun onderdrukkers, met behulp van heilig water dat hen onaanraakbaar maakte. In de jaren zestig waanden rebellen in Congo zich veilig voor kogels van het regeringsleger wanneer ze zich insmeerden met wonderolie. Deze olie kon de kogels niet afweren maar menig regeringssoldaat zette het op een lopen wanneer hij oog in oog kwam met deze mystieke tegenstanders.

De meest recente ontwikkeling aan het magisch-militaire front is het Verzetsleger van Onze Lieve Heer in Noord Oeganda. Dit guerrillaleger laat zich in de strijd tegen de Oegandese president Museveni al vijftien jaar lang voorstuwen door een combinatie van Afrikaans geloof en katholicisme. De liederen die de krijgers aanheffen voor de strijd, komen uit gezangbundels, afkomstig van de kerkbanken in het Vaticaan. De verloederde rebellen bidden niet in koele kathedralen maar gezeten op geitenvellen. Mede door het religieuze fanatisme blijkt het Verzetsleger van de Lieve Heer een van de taaiste opstandelingengroepen van Afrika.

De 'religieuze scheet die de kolonisten tweehonderd jaar geleden waarnamen, is nog steeds krachtig. Op een crisiscontinent waar de regeringen slinkende invloed uitoefenen op hun onderdanen, krijgen de meest excentrieke onder de nieuwe kerkjes en sektes soms vrij spel. In Kenia zag de regering zich vorig jaar genoodzaakt een onderzoek in te stellen naar duivelskerken. In Oeganda verbood de overheid vorig jaar de occulte World Message Last Warning Church, die zich voorbereidde op het einde van de geschiedenis. Joseph Kibweteere, de profeet van de Oegandese sekte die op vrijdag collectief zelfmoord pleegde, voorspelde ook de zondvloed. Te laat zagen de Oegandese autoriteiten het gevaar van zijn vlammende boodschap in.

( a d v e r t e n t i e s )