NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Vandaag wordt in Frankrijk de omstreden 35-urige werkweek bij wet van kracht. Voor- en tegenstanders blokkeren om beurten de Franse grensovergangen. Is deze arbeidstijdverkorting een recept voor banengroei? Of een waanidee?

Door onze redacteur FERRY VERSTEEG

ROTTERDAM, 1 FEBR. Het 'ei van Columbus' waarmee de Franse premier Lionel Jospin kort na zijn aantreden in 1998 La Patrie in de economische vaart der volkeren wilde opstoten, is vandaag uitgekomen. Na eindeloos delibereren en masseren wordt de 35-urige werkweek wettelijk van kracht. Wat neerkomt op een gemiddelde arbeidstijdverkorting van 10 procent en dat zonder derving van loon. Het grote doel: de hoeveelheid werk eerlijker verdelen en de sinds mensenheugenis te hoge werkloosheid beteugelen.

Vanaf vandaag dienen ondernemingen met meer dan twintig werknemers onverwijld met vakbonden akkoorden te sluiten voor een maximaal 35- urige werkweek. Voorzover ze dat tenminste nog niet gedaan hebben. Want de regering trakteerde bedrijven die vrijwillig en voortijdig voor die 35 uur kozen op subsidies en premierverlagingen. Kleine bedrijven krijgen nog tot 2002 om de werktijd neerwaarts tot 35 uur bij te stellen.

Dat het een pijnlijke operatie blijft, is duidelijk. Begin deze maand nog werden de Franse grensovergangen geblokkeerd door boze wegtransportondernemers die vreesden dat de 35-urige werkweek noodlottig zou uitpakken in de strijd met buitenlandse rivalen. De regering-Jospin bond toen in door de transportbedrijven buiten haar 35-uursdictaat te houden. Maar nu blokkeren hun werknemers dezelfde grensovergangen uit protest daartegen.

De Franse regering heeft moeite noch kosten gespaard om de overige werkgevers die '35-urenwet' door de strot te duwen. Want het verkorten van een werkweek met 4 uur of 10 procent zonder het inleveren van loon betekent een even grote toename van de productiekosten en afname van het concurrentievermogen. Om de pil voor de werkgevers te vergulden zette Parijs een scala van smeermiddelen in. Afgezien van premieverlichting en subsidiëring van de snelle invoerders van de 35-urige werkweek kwamen er een verruiming van de overwerkmaxima, een feitelijke loonbevriezing van anderhalf jaar na de invoering van 'de 35 uur' en - voor veel werkgevers het belangrijkste - de optie om korter werken uit te ruilen tegen flexibeler werken. Het heeft zo z'n voordelen als je werknemers tijdens een drukke week 48 uur kunt laten werken zonder overwerkpremie te betalen en in een slappe week 22 uur. Bovendien zag de regering-Jospin af van een eerder voornemen om de werkgevers wettelijk te verplichten om na de arbeidstijdverkorting ook nog eens een verplicht percentage nieuwe werknemers aan te nemen.

Hoewel zij de regels rond de 35-urige werkweek met frisse tegenzin blijven uitvoeren, denken de grotere Franse bedrijven de kostenstijging te kunnen opvangen met productiviteitsstijging. Voor het kleinbedrijf ligt dat lastiger. Vandaar dat het tot 2002 respijt krijgt. Dan nog blijft het de vraag of kleine bedrijven met minder dan twintig werknemers tijdig hun omzetten zo kunnen verhogen dat ze nieuw personeel kunnen aantrekken om 'de 35 uur' op te vangen.

Sinds Parijs de 35-urige werkweek tot speerpunt van het Franse werkgelegenheidsbeleid maakte, mankeerde het nooit aan rooskleurige voorspellingen. Minister Martine Aubry van Arbeid voorspelde in 1998 een miljoen nieuwe banen als gevolg van de 35-urenwet, al heeft zij dat intussen getemperd tot 700.000. Maar veel economen - vooral in de Angelsaksische wereld - zien de Franse arbeidstijdverkorting als een schoolvoorbeeld van wat zij de 'lump-of-labor'-fallacy of drogredenering noemen.

Verkorting van werktijd als medicijn tegen werkloosheid is huns inziens gebaseerd op de veronderstelling dat de productie van een economie gefixeerd is. Als dat juist zou zijn, is ook de hoeveelheid benodigde arbeid gefixeerd zodat het redelijk wordt het beschikbare werk eerlijker te verdelen. Maar dat is allemaal drogreden, stellen deze economen. In werkelijkheid zijn de productie en de productiecapaciteit van een economie helemaal niet gefixeerd en hangt de vraag naar arbeid af van arbeidskosten en productiviteit. Die worden juist negatief beïnvloed door de werknemer bij wet korter te laten werken en zo duurder te maken.

Natuurlijk heeft de regering-Jospin alle geluk van de wereld dat de 35- urenwet uitgerekend van kracht wordt nu de Franse economie opbloeit, de werkloosheid het afgelopen jaar sowieso is gedaald van 11,8 naar 10,6 procent en volgens de prognoses voorlopig zal blijven dalen. Het wordt daardoor alleen wel lastig om vast te stellen of die 35-urige werkweek inderdaad zo'n probaat recept voor werkgelegenheid is dan wel een op onjuistheden gebaseerd waanidee.

Zie ook:

'Die Fransen zijn heethoofdig' (10 januari 2000)

( a d v e r t e n t i e s )