NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De prijsstijgingen op de Nederlandse woningmarkt worden deels veroorzaakt door het groeiend aantal tweeverdieners. Hoge woonlasten als emancipatiemiddel.

Door onze redacteur MARCELLA BREEDEVELD

ROTTERDAM, 19 JAN. Vijftien jaar geleden kostte een koopwoning in Nederland gemiddeld om en nabij de 140.000 gulden. Gezinnen die zo'n huis kochten betaalden in 55 procent van de gevallen rente en aflossing uit één inkomen. Nu kost een woning ruim twee ton meer. Maar, anders dan in 1985, worden de lasten daarvan nog maar in circa een kwart van de gezinnen door één kostwinner opgebracht.

Vooral jonge mensen die op zoek zijn naar een koopwoning kunnen de vraagprijs alleen opbrengen als er twee salarissen binnenkomen. En dat inkomen moet ook in stand blijven, om de lasten te kunnen blijven betalen. De luxepositie van Nederlandse vrouwen, die na hun dertigste vaak aanmerkelijk minder gaan werken, komt daardoor flink onder druk te staan.

Twee salarissen per gezin is in de jaren negentig ook in Nederland de norm geworden. Volgens de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM), die vorige week bekendmaakte dat de prijzen van koopwoningen vorig jaar met ruim 16 procent stegen, zijn die dubbele inkomens een belangrijke stuwende kracht achter de explosieve waardestijging die de woningmarkt al enkele jaren doormaakt. Banken en verzekeraars zijn er inmiddels allang aan gewend: de meeste jonge stellen die op zoek zijn naar een huis en bijbehorende financiering willen tegenwoordig de hypotheek baseren op twee inkomens. De geldverstrekkers honoreren die wens ook vrijwel altijd. Dat de aflossingen, die met twee salarissen prima te dragen zijn, later een loden last voor het gezinsinkomen kunnen zijn, is een risico waarnaar vooral jonge huizenkopers weinig oren hebben. "Als wij het afraden, stappen ze gewoon naar de concurrent", zegt een vermogensadviseur.

Veel hypotheekadviseurs waarschuwen niet eens. "Er zijn partijen die een lening verstrekken van vijf of zes keer het gecombineerde salaris. Dan praat je over heel veel geld", aldus dezelfde adviseur.

Die soepele instelling van geldverstrekkers was een jaar of tien geleden nog ver te zoeken. Banken moesten er aan wennen dat vrouwen massaal de arbeidsmarkt opkwamen en steeds vaker een eigen bijdrage konden leveren aan het gezinsinkomen. Als de verstrekker van de hypotheeklening al bereid was naar beide inkomens te kijken, dan gold de regel dat het tweede salaris slechts ten dele meetelde of hooguit voor een beperkte periode.

Vanuit de banken gezien was dat heel logisch, zegt K. Schiffer, directeur van het waarborginstituut Nationale Hypotheek Garantie. "Banken zijn geen filantropische instellingen. Ze kijken naar trends, ze wegen de risico's af."

'Kinderdal' minder diep

Schipper: "Al vanaf de jaren zeventig gingen weliswaar steeds meer vrouwen werken, maar vaak bleken ze tegen hun dertigste te stoppen om kinderen te krijgen. Als ze dan al weer gingen werken, was dat jaren later en ging het meestal om banen met een flink lager salaris. Pas midden jaren tachtig werd duidelijk dat dit zogenoemde 'kinderdal' minder diep werd, met bovendien een minder grote inkomensterugval."

Vrouwen wllen werken, maar moèten ze straks ook blijven werken? De grote belangstelling voor dure koopwoningen, ook bij starters zonder veel eigen spaargeld, leidt ertoe dat meer jonge stellen zich diep in de schuld steken. Dat vergt twintig of dertig jaar lang fikse maandelijkse aflossingen, nog afgezien van alle kosten die een eigen huis met zich meebrengt, aan opknapbeurten, verzekeringen en belastingen. Was het tweede salaris tot in de eerste helft van de jaren negentig vooral een prettige aanvulling op het kostwinnerssalaris, de komende jaren zal blijken dat het tweede salaris vaak onontbeerlijk is om de lasten te betalen.

En daarmee zorgen de hoge huizenprijzen in Nederland voor de definitieve emancipatie van vrouwen op de arbeidsmarkt. Niet door de spotjes van postbus 51 of de Commissie Gelijke Kansen, maar eenvoudigweg door bittere economische noodzaak. De komst van kinderen - nu nog bijna altijd aanleiding voor vrouwen om minder te gaan werken of zelfs te stoppen - zal in de toekomst in dat opzicht geen gewicht meer in de schaal leggen. Eerder zullen de extra kosten die kinderen opleveren ertoe bijdragen dat het tweede inkomen nog minder gemist kan worden.

Onderzoek naar een verband tussen de huizenmarkt en de positie van werkende vrouwen is er niet. Noch bij het Sociaal en Cultureel Planbureau noch in kringen van emancipatie-onderzoek is een dergelijke link al gelegd. Maar de op emancipatiegebied gezaghebbende professor J. van Doorne-Huiskes, verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, beaamt desgevraagd onmiddellijk dat zo'n verband waarschijnlijk wel bestaat: "Ik deel uw analyse dat het aandeel van vrouwen in het gezinsinkomen hierdoor structureel van karakter verandert. Ze zullen moeten gaan beseffen dat een baan niet alleen bedoeld is als interessante tijdsbesteding, maar dat het net als voor mannen een levenstaak is. Veel vrouwen lijken zich dat nog niet te realiseren."

Volgens Van Doorne-Huiskes lopen vooral hogeropgeleide vrouwen het risico zichzelf 'vast te zetten'. Banken zijn juist in deze groep genegen om twee salarissen volledig mee te rekenen, vanuit de gedachte dat deze vrouwen fulltime blijven werken, aldus de hoogleraar. "Bij 'lageropgeleiden' is de bank sneller geneigd te waarschuwen dat de vrouw wellicht wil ophouden als er kinderen komen."

Het Nibud, het voorlichtingsinstituut voor budgetbeheersing, denkt juist dat tweeverdieners met lagere banen in de problemen kunnen komen door hoge hypotheeklasten. "Zolang ten minste één van de twee zicht heeft op een inkomen dat in de loop van de carrière nog flink stijgt, ontstaat er voor de ander vanzelf ruimte om minder te gaan werken."

Bij het Nibud en de belangenvereniging voor woningbezitters Eigen Huis zijn nog geen signalen binnengekomen van vrouwen die wegens de hoge woonlasten aan het werk moeten blijven. Dat is logisch, zo stelt men bij het Nibud, omdat de ontwikkelingen nog pril zijn. Het meetellen van twee inkomens gebeurt pas sinds begin jaren negentig, de hoge huizenprijzen zijn vooral de laatste vier, vijf jaar totstandgekomen. Veel jongeren kopen hun eerste huis als ze 27, 28 jaar zijn; de kinderwens komt in Nederland tegenwoordig vaak pas boven de dertig jaar. "Er is dus nog weinig over te zeggen, omdat de problemen nu nog niet aan het licht komen", aldus het Nibud.

Eigen Huis, evenals het Nibud fel tegenstander van het afsluiten van tophypotheken op twee volledige inkomens, heeft dezelfde verklaring. "Nu denken veel jonge mensen nog helemaal niet zover. Ze gaan er vanuit dat ze helemaal geen kinderen willen of ze onderschatten de problemen die kinderen en twee banen kunnen opleveren."

( a d v e r t e n t i e s )