NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door MENNO STEKETEE
ROTTERDAM, 19 JAN. Een Amerikaanse onderscheppingsraket is er vannacht niet in geslaagd hoog boven de Stille Oceaan een doelraket te treffen. De proef moest een 'raketschild', dat de Verenigde Staten beschermt tegen een aanval met intercontinentale ballistische kernraketten, een stap dichterbij brengen. In 2005 moet dit zogeheten National Missile Defense- program, NMD, operationeel zijn.

"Het is lastig om een kogel met een kogel te raken, die elkaar naderen met 24.000 kilometer per uur", luidde het commentaar van de woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Defensie. Het kan volgens het Pentagon nog weken duren voor de oorzaak voor het falen van de test van gisteren wordt gevonden. De VS hebben al meer dan tien miljard dollar aan NMD uitgegeven. Verwacht wordt dat president Clinton begin februari bekend zal maken nog eens 2 miljard dollar in NMD te steken.

Wat de critici de mond had moeten snoeren, heeft ze juist extra munitie gegeven. De proef kwam een week nadat de Amerikaanse pers had bericht dat een gelijksoortige proef op 2 oktober vorig jaar minder succesvol was verlopen dan het Pentagon aanvankelijk had verklaard. Hierbij was een doelraket wél geraakt, maar dit was volgens sommige waarnemers "meer geluk dan wijsheid." De testomstandigheden zouden de - verwachte - realiteit maar zeer ten dele hebben benaderd.

Het wordt namelijk aannemelijk geacht dat échte vijandelijke kernraketten zich na lancering buiten de dampkring zullen opdelen in één echte kernkop en een aantal nep-ladingen, decoys. Dit om de onderscheppende raket in verwarring te brengen. Zulke 'lokvogels' bestaan uit opgeblazen, sterk radar-reflecterende ballonnen die in de gewichtloze ruimte met dezelfde snelheid naar hun doel vliegen als de echte lading.

Om deze afleidingsmanoeuvre na te bootsen, was bij de test in oktober één zo'n ballon in de raketkop ingebouwd. Maar de onderafdeling van het Pentagon die de raketproeven coördineert, de Ballistic Missile Defense Organisation, BMDO, had verzuimd te vermelden dat ballon en lading op zeer korte afstand van elkaar door het heelal vlogen. De onderscheppingsraket trof beide doelen en had zelfs, volgens sommige analisten, alleen die ballon in het vizier.

Behalve twijfels over de technische haalbaarheid bestaat ook aarzeling over de politieke wenselijkheid van NMD. Rusland en China hebben gewaarschuwd dat het systeem een nieuwe wapenwedloop kan ontketenen.

Proef voedt twijfel over 'Star Wars light'

Een mislukte proef zet vraagtekens bij de haalbaarheid van een ruimteschild tegen ballistische raketten. Ook de politieke wenselijkheid daarvan ligt onder vuur.

Door MENNO STEKETEE

ROTTERDAM, 19 JAN. Een kogel met een kogel kunnen raken. Dat is steevast de vergelijking die Amerikaanse defensie-functionarissen maken wanneer ze de technische uitdaging schetsen die de bouw van het National Missile Defense-systeem, NMD, met zich meebrengt.

Vannacht miste de kogel: een proef met een onderscheppingsraket boven de Stille Oceaan mislukte jammerlijk. NMD is een minder ambitieuze versie van president Ronald Reagans plan om een waterdicht ruimteschild tegen een massale aanval van Sovjet-kernraketten te bouwen, het Strategische Defensie Inititiatief (SDI), beter bekend als Star Wars. NMD wordt daarom ook wel Star Wars light genoemd. Met NMD willen de VS, aldus de officiële uitleg, zich beschermen tegen een aanval met een handjevol raketten door kwaadwillende landen zoals Iran en Noord- Korea, of tegen een "abusievelijke lancering" door China of Rusland.

Het mislukken van de proef is koren op de molen van de talrijke sceptici die vinden dat NMD structurele tekortkomingen heeft. Theodore Postol bijvoorbeeld, hoogleraar wetenschap, technologie en veiligheidsbeleid van het Massachusetts Institute of Technology, MIT, en John Pike, president van de onafhankelijke denktank Federation of American Scientists, FAS, raken niet moe in de media uit leggen dat NMD makkelijk is te verslaan. En soms voor een fractie van de kostprijs van NMD. Zo zou het mogelijk zijn de verdediging te verzadigen door een groot aantal kernkoppen per raket te monteren. Ook zou met iedere kernkop een serie decoys mee kunnen worden gestuurd of stealth-technologie worden toegepast die kernkoppen onzichtbaar maken voor radar of infraroodsensoren. De NMD-radar, die het traject van de doelraket volgt, kan daarnaast - zoals trouwens alle radarsystemen - worden gestoord. Ook kan de kernkop van stuwraketjes worden voorzien, zodat deze het kill vehicle, dat zich buiten de dampkring van de onderscheppende raket losmaakt, kan ontwijken.

Een argument tegen NMD is dat vijanden, en zeker de 'schurkenstaten' die zich graag bedienen van terroristen, helemaal geen raketten nodig hebben om een kernkop in de VS te laten ontploffen. Het is veel eenvoudiger om zo'n lading verstopt in een vrachtschip een grote havenstad binnen te smokkelen. En het hoeft niet eens een kernbom te zijn, een biologische of chemische lading heeft eenzelfde verwoestende werking.

De critici die deze mening zijn toegedaan komen overigens ook uit kringen binnen het Pentagon. In Proceedings, het blad van het Amerikaanse Naval Institute, zegt een hoge marine-officier dat de VS goed voorbereid moeten zijn "op die ene raket die onvermijdelijk [door de verdediging] zal breken." Niet alleen worden bij de technische haalbaarheid vraagtekens gezet. Ook zou een NMD-systeem politieke repercussies hebben. Om de 'wederzijds gegarandeerde afschrikking', pijler van de vreedzame coëxistentie van de Koude Oorlog, te waarborgen protesteren China en Rusland tegen de raketproeven. Volgens beide landen zouden ze gedwongen worden om tegenmaatregelen te nemen en zou NMD het startschot betekenen voor een nieuwe nucleaire wapenwedloop. De nieuwste Russische kernraket, de Topol-M, kan onderweg al een hele wolk zogeheten chaff, radar-reflecterende vezels, uitstrooien die de kernkop aan het zicht van de volgradar onttrekt. China en Rusland voeren bovendien aan, dat de VS het ABM-verdrag - voor: Anti Ballistic Missile - schenden bij het plaatsen van onderscheppingsraketten. Dit akkoord, dat dateert van 1972, was juist opgesteld om de nucleaire afschrikking te schragen.

De VS brengen hier tegenin dat overeengekomen was dit akkoord om de zoveel tijd opnieuw te bekijken en dat die datum allang verstreken is. Hierdoor zou, aldus de voorstanders van NMD, het ABM-verdrag dood kunnen worden verklaard. Bovendien zouden de honderd geplande onderscheppingsraketten geen wezenlijke bedreiging vormen voor een massale kernaanval. Misschien dat NMD dus weliswaar niet helemaal in overeenstemming is met de letter van het ABM-akkoord, maar dan toch zeker met de geest. Zelfs het aanbod van toenmalige president Reagan aan Sovjet-leider Gorbatsjov om deze technologie met voorheen de Sovjet- Unie te delen, is door president Clinton al weer uit de kast gehaald.

Deze argumenten - in combinatie met omvangrijke, zachte leningen - zullen Rusland wellicht vermurwen, maar China is hiervan niet onder de indruk. Het land heeft welgeteld 18 kernraketten met een bereik dat groot genoeg is om de VS te halen. Het ballistische traject dat de Chinese raketten zouden moeten volgen, voert pal over Alaska, niet toevallig de beoogde lokatie voor de NMD-raketten.

( a d v e r t e n t i e s )