NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Moskou heeft geleerd van de Golfoorlog en Kosovo: de waarheid over Tsjetsjenië komt uit een laboratorium waar de correcte formuleringen worden bepaald.

Door onze correspondent FRANK WESTERMAN

MOSKOU, 27 OKT. Vandaag komt CNN een vlug citaat bij hem halen. Eentje maar. "Dus als u hier kunt gaan staan..." De forsgebouwde Michail Margelov laat zich gewillig voor de camera plaatsen. Hij vouwt zijn handen voor zijn buik en zegt: "Ja, ik kan bevestigen dat onze troepen in de buitenwijken van Grozny staan. We are there."

Margelov is de afgelopen weken uitgegroeid tot de Russische Jamie Shea, de mediagenieke NAVO-woordvoerder die tijdens de luchtaanvallen tegen Servië dagelijks de pers te woord stond. "Maar mijn taken zijn uitgebreider", benadrukt de 35-jarige Rus. Als hoofd van Rosinformcentr, het deze maand opgerichte 'medialab' van de Russische regering, is Margelov naast spreekbuis ook spin doctor: een manipulator die de juiste draai aan het oorlogsnieuws moet geven.

Rosinformcentr bestookt de pers met faxen. Het schrijft legerwoordvoerders de gewenste formuleringen voor (Tsjetsjeense strijders zijn "terroristen", het murwgebombardeerde en inmiddels veroverde deel van het land heet "de veiligheidszone"). Het weert reportages over huilende soldatenmoeders, body bags en overvolle mortuaria van het scherm. Er vallen domweg geen Russische slachtoffers, als je Rosinformcentr mag geloven.

En Margelov, die als Libanon-expert voor de KGB heeft gespioneerd, lijkt in topvorm. De Russische tanks zijn de afgelopen weken doorgerold tot aan de rand van Grozny, terwijl de obscure premier Poetin, door Jeltsin aangewezen als zijn kroonprins, ineens favoriet lijkt in de verkiezingsrace om het Kremlin. Poetin, de ex-chef van de inlichtingendienst, riep Rosinformcentr in het leven "om te voorkomen dat er desinformatsija en propagandapraat zou worden verspreid".

Vandaar dat Margelov twee tot driemaal daags een persconferentie belegt in een betonkolos aan de centraal gelegen Moskouse tuinring. Staande achter een katheder met een plastic bloemstukje in de nationale driekleur neemt hij vragen in ontvangst. "Is het waar dat er een miljoen dollar op het hoofd van de Tsjetsjeense krijgsheer Sjamil Basajev is gezet?" Technici in de regiekamer bedienen de spotlights en de interruptiemicrofoons. "Ja, met deze kanttekening: er zal geen kopeke van het staatsbudget noch van buitenlands krediet aan Rusland aan deze internationale terrorist worden besteed."

Na afloop schikt Margelov zijn kobaltblauwe stropdas en vertelt trots over zijn werk. "Het loopt geweldig. Bij elke persconferentie staan er minstens vier tv-camera's. Maar we zijn niet louter een doorgeefluik. Rosinformcentr probeert de nieuwsstroom te kanaliseren, en tegelijk ook de juiste bedding te geven. Daarom organiseren we bijvoorbeeld ook paneldiscussies met journalisten."

Tijdens de Tsjetsjeense onafhankelijkheidsstrijd tussen 1994 en 1996 heeft Rusland, in de woorden van ex-premier Stepasjin, "de informatieoorlog verloren". Komen de inspanningen van Rosinformcentr voort uit die pijnlijke ervaring?

"Absoluut. Dit keer zullen we voorkomen dat er een informatievacuüm ontstaat. Wat betreft onze mediastrategie hebben we veel geleerd van de Amerikanen tijdens de Golfoorlog en hun desastreus verlopen interventie in Somalië. Uiteraard hebben we ook gekeken naar de NAVO- woordvoering ten tijde van de Kosovo-crisis."

Via de ambassades verspreidt u in het buitenland weerzinwekkende videobeelden die al in Rusland zijn uitgezonden. Daarop is te zien hoe Tsjetsjeense kidnappers hun gijzelaars verminken. Waarom kiest u voor zo'n agressieve aanpak?

"We mogen niet achterop raken bij de vijand. Die heeft een voorsprong in het bespelen van de Westerse media. Hun website is daar een goed voorbeeld van. Wij zijn hard bezig onze eigen site op te zetten, maar voor nu moeten we het doen met het versturen van videobanden. We hebben de internationale pers de buitgemaakte paspoorten van terroristen laten zien. Aan Tsjetsjeense zijde vechten Algerijnen, Afghanen, Egyptenaren mee. We hebben een compilatie van martelingen door Tsjetsjeense keelafsnijders vertoond. Die beelden komen hard aan. We hebben de pers dan ook gevraagd er terughoudend mee om te springen."

Bij een Russische raketaanval op de markt in Grozny vielen tientallen doden. Russische tv-kijkers bleven vrijwel verstoken van dat nieuws, terwijl Rosinformcentr botweg suggereerde dat de Tsjetsjenen dat bloedbad zelf hadden aangericht. Bent u niet bang dat uw centrum binnenkort wordt gezien als een leugenmachine?

"Nee. Onze analytici meten het effect van wat we doen en daarop passen we onze boodschap aan. Alles draait om de reactie van de doorsnee man die 's avonds onder het eten naar het tv-nieuws kijkt. Het is onze taak de uitspraken van generaals en politici te laten aansluiten op zijn belevingswereld."

Maar er heerst een enorme scepsis onder gewone Russen. En journalisten die het Russische leger achterna reizen krijgen te horen: 'Waarom blijft u niet in Moskou. Rosinformcentr beantwoordt al uw vragen.'

"Dat is voor uw persoonlijke veiligheid. Wij willen niet dat de bandieten uw keel afsnijden. Daarom organiseren we speciale perstrips."

Op zo'n reis ging premier Poetin onlangs gekleed in een crèmekleurige jas. Hij poseerde als een soort vredesduif tussen de generaals. Kwam dat kledingadvies van Rosinformcentr?

"Zeker. Ook hierbij dachten we aan de gewone man in zijn luie stoel. Maar die lichte jas was maar een klein steentje in de muur die we aan het bouwen zijn."

's Avonds in een praatprogramma op de Russische televisie zit Margelov op de eerste rij. Een handvol Westerse correspondenten ondervraagt een generaal aan het front, die via een satelliet verbinding in staat met de studio. "Ik was getuige van het bloedbad op de markt van Grozny", zegt een Duitse radioverslaggever. "Beseft u wel wat u aanricht?" De generaal aarzelt, hakkelt, maar herstelt zich: "Toen jullie Belgrado bombardeerden hadden jullie geen oog voor de dode en gewonde burgers. Het Westen meet met twee maten." Van de tribune stijgt applaus op. Margelov in zijn blauwe pak klapt voluit mee.