NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De laatste bewoners van het Russische ruimtestation Mir zijn veilig geland. De Mir, het restant van de Sovjet-ruimtevaart, wordt vanaf vandaag in etappes ontmanteld.

Door onze correspondent FRANK WESTERMAN

STERRENSTADJE, 28 AUG. In een bakstenen gebouw in de dennenbossen buiten Moskou dekt Margarita Kovzik de ontbijttafel voor "haar terugkerende jongens": de laatste bewoners van het Russische ruimtehuis Mir. Het drietal heeft het dertien jaar oude schip vannacht vaarwel gezegd, en onbemand in een baan om de aarde achtergelaten.

In 'Sterrenstadje' wacht hun verse meloen - meer wil Margarita niet verklappen. Al twintig jaar runt ze de speciale kliniek waar elke Russische kosmonaut zijn ruimtereis begint en eindigt. "Ik zwaai ze uit en sluit ze bij thuiskomst weer in mijn armen", zegt zij. "Ik moet er niet aan denken dat dit de laatste ploeg zou zijn!"

Maar de Mir, het restant van de Sovjet-ruimtevaart, wordt vanaf vandaag in etappes ontmanteld. Zeker, boordwerktuigkundige Sergej Avdejev krijgt een heldenonthaal voor zijn nieuwe ruimteduurrecord (van opgeteld 742 dagen). Er zullen oorkondes worden uitgereikt, medailles. De wodkafles zal rondgaan - ook al is het over-en-uit met het Russische vlagvertoon in de kosmos.

Na ruim 77.000 omwentelingen om de aarde zal de Mir dit weekeinde terugzakken naar een lage parkeerbaan. Volgens schema stort het 130 ton metende gevaarte dan begin volgend jaar in verkoolde brokken - wegens de val door de dampkring - in de Grote Oceaan. Toch bestaat er een kans dat Sergej Zalotin (37) en Sasja Kaleri (43) nog enkele dagen, in februari of maart 2000, aan boord klimmen om naar eigen zeggen "het licht in de Mir uit te doen".

Tussen twee trainingssessies door praten ze vrijuit over hun onzekere toekomst als Russisch ruimtevaarder. "Vliegen, of niet vliegen? Dat is de vraag", zegt de in spijkerjack geklede Zalotin. Hij is opgeleid tot straaljagerpiloot, maar wilde "verder, hoger, sneller", en in 1990, het laatste jaar van de Sovjet-Unie, lukte het hem om op de kosmonautenopleiding te komen. Zalotin maakt deel uit van de tiende lichting sinds het legendarische klasje van Joeri Gagarin, de eerste mens die in 1961 een krappe twee uur buiten de dampkring verbleef.

Opende Gagarin ("De aarde is blauw!") een nieuw tijdperk, Zalotin mag het afsluiten. Althans het Russische ruimtevaartprogramma, dat in de Koude Oorlog zo'n verpletterende indruk maakte. Aanvankelijk getuigde ook de Mir van superioriteit. De lancering op 19 februari 1986 kwam drie weken nadat de Amerikaanse spaceshuttle Challenger was ontploft.

Op slag hadden de Sovjets "een angstwekkende voorsprong" van tien jaar in de ruimterace, zo concludeerde het defensieblad Jane's.

De Mir heette aanvankelijk de Mir-1, en zou na drie, hooguit vijf jaar door de Mir-2 worden vervangen. Maar toen begon de Sovjet-Unie in haar voegen te kraken, en begon Zalotin aan zijn kosmonautenopleiding. Al snel verbleekte het aanzien van zijn beroep (Russische jongens achten het gangsterbestaan tegenwoordig vele malen hoger), en werd het ruimtevaartprogramma uitgekleed door geldgebrek. De Boeran, het Russische ruimteveer, belandde na een enkele proefvlucht als kermisattractie in het Moskouse Gorki-park. En van de vier kosmonautenklasjes zijn er twee opgedoekt.

De Mir moest en zou in de lucht blijven, als troost voor al die psychologische klappen die de Russen in de jaren negentig hebben moeten incasseren. De levensduur van het ruimtehuis werd verlengd, al groeide er schimmel op de bedrading en stonk het er vreselijk. In totaal 1.600 keer haperende er iets, en in juni 1997 sloeg het station lek na een botsing met een bevoorradingsschip. De bemanning wist zich te redden door razendsnel een compartiment af te sluiten, maar in de maanden daarop viel de stroom regelmatig uit en dan tolde de verduisterde Mir een bang moment stuurloos door het heelal.

Het is een levende machine", legt Kaleri uit. "Dat het die averij te boven is gekomen is een bewijs van zijn vitaliteit." De nachtmerries van hun voorgangers ten spijt hoopt het tweetal vurig dat hun afscheidsvlucht doorgaat. "Dit is mijn enige kans", zegt Zalotin. "Ik voel de jaloerse adem van de elfde lichting kosmonauten in mijn nek. De kans dat zij ooit vliegen is wel heel klein."

Of het leven van de overjarige Mir nog verder te rekken is, hangt af van sponsors. Soms duikt er eentje op in 'Sterrenstadje', zoals dit voorjaar Peter Llewellyn uit Wales, een zakenman die honderd miljoen dollar bood in ruil voor een weekje Mir. "Ik zag hem in de kantine, en ben met een grote boog om hem heen gelopen", zegt Kaleri. Zo'n dikzak aan boord, dat leek hem niets. Llewellyn bleek een beroepsoplichter en viel af, en nu zijn er alleen nog enkele Sovjet-nostalgici die per touringcar roebels inzamelen voor de Mir.

Jammer alleen dat de rekening tegenwoordig in dollars wordt opgemaakt: het kost 200 miljoen dollar om Ruslands trots nog een jaar bewoond te laten rondcirkelen. Zalotin en Kaleri vrezen dat hun reis onverhoopt van het vluchtschema wordt geschrapt, met die grillige politiek van tegenwoordig weet je het maar nooit. Ze vragen zich af hoe ze hun terugkerende collega's moeten begroeten: als laatste Mir-bemanning of als een-na-laatste. "Ik zie ze bij het ontbijt", zegt Zalotin, "Dan zal ik ze vragen wat zij ervan denken."

Op de vraag wat de Mir voor hem betekent, zet hij zijn ogen op oneindig en zegt: "Het is een van de beste bladzijden uit onze geschiedenis. Veel te vroeg om die om te slaan."

Zie ook:
De vervloekte vlucht van de Sojoez-11(8 juli 1999)

( a d v e r t e n t i e s )