NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

KASPER JANSEN
De opmerkelijkste beelden in de eerste aflevering van de tweedelige documentaire The art of the piano zijn die van Ignace Jan Paderewski. De Poolse pianist (1860- 1941) leek vanwege zijn exorbitant weelderige haardos wel een aartsengel die op aarde was neergedaald. Maar hier beneden liep hij nog wel rond met zijn hoofd in een wolk, zoals een getekend portret laat zien.

Paderewski had er alle reden toe: hij was vooral in de Verenigde Staten wereldberoemd. Hij maakte lange tournees, reisde in een privé- wagon, begeleid door zijn eigen kok, butler, dokter, masseur, pianostemmer en zijn vrouw met haar eigen hulpjes, zo schrijft Harold C. Schonberg in The great pianists.

Paderewski verdiende ongehoord veel dollars, al was hij technisch niet geweldig omdat hij veel te laat en te slecht pianoles had gehad. Maar op zijn 24ste kreeg hij nog wat onderricht van Theodor Leschitzky, een leerling van Karl Czerny, die weer een leerling was van Beethoven. Vandaar, misschien, Paderewski's staat van genade als pianist. Vandaar, misschien, Paderewski's aanstelling tot premier van Polen, na de Eerste Wereldoorlog.

Een Amerikaanse karikatuur uit het begin van deze eeuw toont Paderewski aan het werk in de concertzaal: om hem heen staat een kooi met puntige spijlen om de kussende vrouwelijke fans op afstand te houden. Duim en wijsvinger van zijn linkerhand omspannen alle 88 toetsen van het klavier, zijn haardos waaiert uit over een groot deel van het podium. Aan het hek hangt een bakje haarlokken met de tekst: Mijn haar - help uzelf.

In The art of the piano laten de filmbeelden Paderewski zien op zijn oude dag. Hij treedt als zichzelf op in de Hollywoodfilm Moonlight Sonata (1936) en we zien hem in een reusachtige concertzaal de Hongaarse rapsodie nr 2 van Franz Liszt spelen. Hij is inmiddels veel haar kwijtgeraakt en speelt het virtuozenstuk ook niet geweldig. Tom en Jerry, met Tom duidelijk in een Paderewski- imitatie, deden het in hun tekenfilm, buitelend en elkaar op de piano achternazittend, spectaculairder.

Naast Paderewski zijn er in het eerste deel van The art of the piano serieuzere pianisten te zien: Emil Gilels, Claudio Arrau, Arthur Rubinstein, Josef Hofmann, Vladimir Horowitz (buitengewoon fascinerend) en Myra Hess. En dan is er nog de zigeuner Gyórgy Cziffra met een techniek waarop Paderewski jaloers mocht zijn.

In het tweede deel gaat het vooral over excentriekelingen met beelden van onder anderen Alfred Cortot, Arturo Benedetti Michelangeli en Glenn Gould.

The art of the piano. Ned. 1. 23.35-00.30 u. Deel 2: 11 aug.